PROMIENIOWANIE UV: CZYM JEST UV? JAKIE SĄ KONSEKWENCJE I RYZYKO EKSPOZYCJI? JAK MOŻEMY SIĘ PRZED NIM CHRONIĆ?
Zainteresowanie wpływem promieniowania ultrafioletowego na organizm ludzki wzrosło w ostatnim dziesięcioleciu, ze względu na naruszenie ochronnej warstwy ozonowej przez naszą cywilizację, co spowodowało zwiększenie ilości promieniowania UV docierającego do Nas na powierzchnię Ziemi. Umiarkowana jego ilość jest dla zdrowia niezbędna, natomiast nadmierna i nierozważna ilość może prowadzić do bardzo niekorzystnych zmian w całym organizmie – również w delikatnym narządzie wzroku. Większość populacji ma dużą świadomość szkodliwego wpływu ultrafioletu na skórę i ogromną potrzebę ochrony - aż 95% populacji potrafi wskazać związek pomiędzy problemami ze skórą, a promieniowaniem UV, a 85% badanych zna ryzyko rozwoju czerniaka złośliwego. Natomiast tylko 7% ma świadomość niekorzystnego działania UV na wzrok i związanych z tym chorób oczu (według badań TNS Polska). Jest to bardzo ważny temat, ze względu na fakt iż według Światowej Organizacji Zdrowia 40 mln osób na świecie ma ograniczone zdolności widzenia lub całkowicie utraciło wzrok z powodu działania nadfioletu. Wskutek nadmiernej ekspozycji na promienie UV co roku 3,2 mln ludzi na świecie traci wzrok. Narząd wzroku, zaraz po skórze jest w największym stopniu narażony na uszkodzenia indukowane słońcem. Efekt działania promieniowania UV ma charakter kumulacyjny w ciągu całego życia, a oczy młodych osób są szczególnie narażone na jego szkodliwy wpływ. Zatem bardzo ważny jest duży nacisk na zwiększanie świadomości i wiedzy w tej kwestii od najwcześniejszych lat życia. Maksymalna ekspozycja na UV występuje w najmniej oczekiwanym czasie i wbrew pozorom nie zmniejsza się w pochmurne dni. Dlatego ochrona oczu jest ważnym zagadnieniem przez cały rok.
Czym jest promieniowanie ultrafioletowe?
Promieniowanie ultrafioletowe jest niewidzialną częścią promieniowania słonecznego. Sąsiaduje bardzo blisko tak jak już wiecie z ostatniego postu z widzialną częścią niebieskiego światła. Do spektrum światła UV należą fale świetlne o długości od 400 do 100 nm, które dzielą się na promieniowanie UV-A (400-315 nm), UV-B (315-280 nm) oraz UV-C (280-200 nm). Im fale są krótsze, tym ich szkodliwość i intensywność promieniowania rośnie. UV-A stanowi prawie 95% promieniowania ultrafioletowego i przedostaje się najgłębiej do naszej skóry. Jest rodzajem promieniowania, który dominuje podczas wszystkich pór roku. Promieniowanie UV-B stanowi zaledwie 5% promieniowania docierającego do powierzchni Ziemi i ma bardzo silny wpływ na naszą skórę i zdrowie. To właśnie UV-B jest odpowiedzialne za powstawanie rumienia, oparzeń słonecznych, zaczerwienia czy nawet nowotworów skórnych. Promieniowanie UV-C nie dociera do powierzchni Ziemi, ponieważ praktycznie całkowicie pochłaniane jest przez warstwę ozonową. Coraz częściej pojawiają się informacje, że powiększająca się dziura ozonowa może mieć wpływ na jego przenikanie. Promieniowanie UV-C wykazuje silne działanie promieniotwórcze, a także może uszkodzić rogówkę oka. Ze względu na niszczące działanie w przypadku mikroorganizmów promieniowanie UV-C wykorzystuje się do sterylizacji powietrza, poprzez lampy rtęciowe produkowane w sposób sztuczny. Z jednej strony światło słoneczne umożliwia proces widzenia, więc oczy są w pewnym sensie uzależnione od Słońca, a z drugiej strony, jako najbardziej eksponowane – narażone są na niebezpieczne działanie UV.
Czy poziom intensywności szkodliwego promieniowania ultrafioletowego jest ciągle taki sam? Czy może zmienia się w ciągu dnia ? Jakie są jego źródła?
Natężenie promieniowania UV zależy od wysokości nad poziomem morza – im wyżej, tym mniejsze pochłanianie promieniowania i większa ekspozycja na jego szkodliwe działanie. Około 80% całkowitego promieniowania dociera do powierzchni ziemi, pomiędzy godziną 10:00, a 14:00. Latem natężenie tego promieniowania jest szczególnie wysokie. Zdecydowanie większe znaczenie kliniczne ma ekspozycja na promienie rozproszone i odbite od jakiejś płaskiej powierzchni (śnieg, woda, budynki), niż ekspozycja bezpośrednia promieniowania. To jaka ilość promieniowania zostanie rozproszona lub odbita zależy od rodzaju powierzchni, np. śnieg odbija bardzo duży procent promieniowania UV-B (80-94%), natomiast woda jedynie 5-8% promieniowania. Ten typ pośredniego promieniowania jest odpowiedzialny za około 50% całkowitej ekspozycji, choć większość osób nie jest tego świadoma. Podobnie sprawa wygląda w pochmurne dni. Chmury nie chronią przed promieniami UV, a więc brak ochrony w pochmurne dni może być szczególnie niebezpieczny. Według badań Naukowców z Japonii, ekspozycja oczu na promienie UV jest najwyższa wcześnie rano oraz późnym popołudniem podczas wszystkich pór roku oprócz zimy.
Jak nadmiar promieniowania UV działa na skórę ?
Powszechnie wiadomo, że promieniowanie UV jest głównym czynnikiem powstawania nowotworów skóry. Zwiększona zachorowalność na czerniaka złośliwego skóry ma bezpośredni związek z oparzeniami słonecznymi lub nadmierną ekspozycję na słońce w młodym wieku. Badania wykazały, że niebezpieczna ekspozycja na UV jest podstawowym czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju raka kolczystokomórkowego powiek. Udowodniono również, że rak kolczystokomórkowy powiek częściej występuje po stronie nosa niż na innych części twarzy, ze względu na efekt ogniskowania promieni słonecznych po stronie nosowej.
Wpływ promieniowania UV na narząd wzroku
Największą ilość promieni słonecznych jeśli chodzi o tkanki oka pochłania rogówka oraz soczewka – najważniejsze struktury naszych oczu. Rogówka pochłania przede wszystkim promieniowanie UV-B, natomiast soczewka oczna absorbuje głównie promieniowanie, które jest dominujące wśród nas, czyli UV-A. Najbardziej narażonymi tkankami oka są rogówka, spojówka, tęczówka oraz soczewka wewnątrzgałkowa.
Klasycznym przykładem ostrej odpowiedzi powierzchni rogówki na działanie szkodliwego promieniowania jest schorzenie znane pod nazwą photokeratitis lub ślepota śnieżna. Schorzenie to ma charakter odwracalny, lecz wiąże się z bardzo silnym bólem, łzawieniem, skurczem powiek i dużym światłowstrętem. Udowodniono, że już jednogodzinna ekspozycja na promieniowanie UV odbite od powierzchni śniegu lub 6-8 godzinna ekspozycja na światło odbite np. od piasku wystarcza do rozwoju bolesnego uszkodzenia nabłonka rogówki. W przypadku krótszego czasu ekspozycji mogą pojawić się łagodniejsze dolegliwości i dyskomfort. Objawy działania promieniowania UV na oczy możemy podzielić na krótkoterminowe i długoterminowe. Wśród krótkoterminowych wyróżniamy ból oczu, zaczerwienienie, światłowstręt, nadmierne łzawienie. Natomiast objawami długoterminowymi są typowo schorzenia oczu, tj.: skrzydlik, tłuszczyk, rak skóry wokół oczu, zapalenie rogówki, zaćma korowa i degeneracja plamki żółtej związana z wiekiem. Choroby te zaburzają proces widzenia, prowadząc do pogorszenia jakości funkcjonowania w życiu codziennym. Ekspozycja na promieniowanie UV zarówno u ludzi, jak i u zwierząt prowadzi do rozwoju zaćmy, ze względu na to, że soczewka pochłania zarówno promieniowanie UV-A (w dominującej ilości) oraz UV-B. Liczne badania wykazały związek pomiędzy działaniem promieniowania UV-B, a rozwojem zaćmy korowej oraz zaćmy podtorebkowej tylnej. Pod wpływem UV bardzo łatwo dochodzi do uszkodzeń spojówki, na której często rozwijają się nowotwory kolczystokomórkowe. Ilość promieniowania ultrafioletowego jaka dociera do siatkówki naszych oczu jest niewielka, a to wszystko dzięki właściwościom ochronnym soczewki. Najnowsze badania kliniczne wykazały jednak dużą zależność pomiędzy występowaniem AMD, a nadmierną ekspozycją na UV w okresie letnim.
Jak powinniśmy się chronić przed szkodliwym działaniem UV?
Pewną ochronę przed bezpośrednim promieniowaniem słonecznym stanowi kształt naszych oczodołów oraz obecność brwi. Przy silnym nasłonecznieniu dodatkowym systemem obronnym jest mrużenie oczu. Badania pokazują, że aparat ochronny oka jest szczególnie wrażliwy na rozproszone lub odbite fale UV. Przeprowadzano wiele eksperymentów naukowych dotyczących noszenia kapeluszy, czapek z daszkiem, okularów przeciwsłonecznych jako środków ochrony wzroku. Wykazano, że kapelusz redukuje ekspozycję oczu na UV aż 4-krotnie! Natomiast regularne noszenie dobrze dopasowanych okularów przeciwsłonecznych z filtrami UV-400 wiąże się z 40% spadkiem ryzyka rozwoju zaćmy oraz dolegliwości związanych z uszkodzeniem rogówki. Uważa się, że najbardziej szkodliwe dla oczu są promienie peryferyjne, stąd tak ważne jest profesjonalne dopasowanie okularów przeciwsłonecznych o odpowiednim kształcie do wszystkich cech antropometrycznych, aby zapewniać doskonałą ochronę nawet z boku. Potwierdzony został również ochronny wpływ soczewek kontaktowych z filtrem UV na rogówkę, ciecz wodnistą oraz soczewkę wewnątrzgałkową. Soczewki kontaktowe z filtrem UV skutecznie chronią przed rozwojem patologicznych zmian w obrębie tych struktur. Jeśli posiadacie wadę wzroku i nigdy nie mieliście do czynienia z soczewkami kontaktowymi jako formą korekcji – chętnie pomogę i zaopiekuję się kompleksowo Twoimi oczami! (zapisz się na badanie wzroku). Powinniśmy pamiętać o ciągłej ochronie oczu przed działaniem promieni słonecznych, także w pochmurne dni oraz podczas wykonywania codziennych aktywności takich jak spacer, czy jazda na rowerze. W przypadku jazdy na rowerze lub innych sportów bardzo ważna jest solidna jakość okularów, wpływająca na bezpieczeństwo użytkownika oraz idealne dopasowanie do kształtu twarzy, aby ochrona przed UV i innymi czynnikami była zapewniona z każdej strony (zerknij tu: okulary sportowe Oakley). A może kochasz łączyć sportowy styl z modowym, kobiecym dodatkiem? Najnowsza kolekcja okularów przeciwsłonecznych Prada oferuje przepiękne okulary przeciwsłoneczne idealnie dostosowane do pełnej ochrony przed UV (zobacz: okulary przeciwsłoneczne Prada). Naszym celem jest korygowanie wad wzroku, proponowanie odpowiednich produktów chroniących wzrok oraz dbanie o zdrowie Waszych oczu, zapobieganie, diagnozowanie oraz zwiększanie świadomości dotyczącej ochrony narządu wzroku. Nie tylko użytkownicy okularów, ale każdy z Nas powinien chronić oczy przed UV nosząc wysokiej jakości okulary przeciwsłoneczne z pełną ochroną. Nawet przejrzyste soczewki okularowe mogą posiadać filtry UV, pomimo tego, że są bezbarwne. Pozwala to na beztroskie cieszenie się aktywnością na świeżym powietrzu i odpowiednią ochroną oczu (zobacz: szkła okularowe Premium). Wybór dobrej klasy okularów i soczewek jest niezwykle istotny dla prawidłowego dbania o narząd wzroku. Niestety powszechnie dostępne okulary bez filtrów UV mogą wyrządzić więcej krzywdy, dając tylko złudne wrażenie ochrony. Gdy przed naszymi oczami pojawi się ciemna zabarwiona soczewka bez filtrów UV, źrenice oczu ulegają rozszerzeniu, w związku z czym światło wpada do oka w większej ilości i w jeszcze bardziej szkodliwy sposób. Aby mieć pewność, że Twoje okulary są bezpieczne i odpowiednio spełniają swoją funkcję zawsze kupuj takie produkty w Salonach optycznych, w których uzyskasz pełną i profesjonalną pomoc.
Świadomość dotycząca wpływu promieniowania UV
Świadomość populacji na temat podstawowych definicji dotyczących promieniowania UV oraz związanych z nim chorób jest niestety bardzo niska. Niestety rozwojowi chorób i schorzeń sprzyja niewiedza. Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy, że to właśnie oczy są najbardziej narażone na ultrafiolet wczesnym rankiem i w godzinach popołudniowych. Wśród produktów ochrony wzroku przed UV najczęściej wybieranymi produktami są okulary przeciwsłoneczne i niestety wciąż duża liczba osób kupuje je w przypadkowych miejscach i sieciowych sklepach odzieżowych, zamiast u optyka. Mam nadzieję, że dzięki temu co dziś przeczytaliście Wasza świadomość dotycząca zagrożenia, jakie niesie za sobą nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe zdecydowanie wzrosła. Nam specjalistom ochrony wzroku, bardzo zależy na tym, abyście wiedzieli czym kierować się kupując produkty chroniące wzrok, aby szło to w parze z bezpieczeństwem i prawidłową, pełną ochroną przez cały rok, nie tylko latem. Większa świadomość zagrożeń pozwoli uniknąć lub zminimalizować wiele skutków w postaci chorób oczu, pozwoliłaby wybierać produktu ochrony oczu bardziej świadomie i rozważnie, kierując się jakością produktów medycznych. W Naszych Salonach mamy naprawdę szeroką gamę okularów przeciwsłonecznych do wyboru wiodących na rynku producentów okularów w każdym zakresie cenowym, tj. Solano, Polaroid, Vogue, Guess, Gucci, Balenciaga, Alexander McQueen, Dior, Dolce&Gabbana, Elie Saab, Emporio Armani, RayBan, Burberry, Carrera, Fendi, Chloe, Celine, Furla, Givenchy, Hugo Boss, Jaguar, Jimmy Choo, Saint Laurent, Versace, Miu Miu, MaxMara, Marc Jacobs, Moschino, Oakley, Minima, Prada, Porsche Design, Thierry Lasry, Persol, Polo Ralph Lauren, Siens Eye Code, Tommy Hilfiger i wybór się na tym się nie kończy.. Rewelacyjnym rozwiązaniem optycznym są obecnie okulary 2 w 1 - w zestawie z nakładkami przeciwsłonecznymi z pełną ochroną i filtrami UV400 - wyjście naprzeciw użytkownikom okularów korekcyjnych, którzy w jednej parze chcą posiadać również okulary przeciwsłoneczne. Wśród takich rozwiązań na uwagę zasługują okulary z nakładkami Solano, Emporio Armani (w zestawie posiada dwie nakładki przeciwsłoneczne), Tom Ford, Giorgio Armani (niezwykle modne, okrągłe metalowe oprawki i dwie przepięknie wycięte nakładki z ochroną UV) i wiele wiele innych.. Zapraszamy Cię serdecznie, postaramy się sprawić, aby ochrona oczu i posiadanie okularów było przyjemnością, a nie koniecznością.
Aleksandra Sawczuk
Optometrysta
NO21213