TŁUSZCZYK - CZY TO GROŹNA ZMIANA NA OKU? JAK SIĘ OBJAWIA? CZY DA SIĘ JĄ WYLECZYĆ?
TŁUSZCZYK - CZYM JEST?
Tłuszczyk (z łac. pinguecula) to żółtawa, wypukła narośl na spojówce gałkowej oka o łagodnym charakterze. Zwykle znajduje się po stronie nosowej, ale może się również zdarzyć po drugiej stronie oka (od strony skroni). Przybiera on postać cienkiej warstwy pokrywającej spojówkę gałkową oka. Tłuszczyk zazwyczaj jest łagodnym guzkiem w kształcie kulki, który składa się ze złogów białkowych i tłuszczowych. Tłuszczyk zazwyczaj pojawia się na godz. 3 lub 9 przy rąbku rogówki (czyli blisko kolorowej części oka). Poniżej znajdują się fotografie ilustrujące zmiany tłuszczykowe na oku.
Tłuszczyk oraz skrzydlik mają tendencję do wzrostu i dlatego mogą wywoływać niepokój u pacjentów. Warto jednak pamiętać, że nie są to zmiany złośliwe. W przeciwieństwie do skrzydlika tłuszczyk jest zwyrodnieniem nie postępującym w kierunku rogówki i bardzo rzadko wymaga interwencji chirurgicznej. Najczęściej tłuszczyki nie rozrastają się, chociaż zdarzają się przypadki większego rozrostu, niemniej jednak proces ten jest bardzo powolny. Tłuszczyk, który pojawia się na oku - nie zniknie niestety samoistnie. Jest bardzo powszechnym schorzeniem, ale możemy dbać profilaktycznie, aby do jego powstania nie dopuścić.
JAKIE OBJAWY WYSTĘPUJĄ PRZY TŁUSZCZYKU?
Tłuszczyk nie jest poważną chorobą, jednak może powodować wiele nieprzyjemnych dolegliwości. O tłuszczyku może świadczyć uczucie suchości oka i wystąpienie podrażnienia. Pacjent ma wrażenie znajdowania się ciała obcego w oku. Wśród objawów schorzenia wyróżnia się:
- żółto-białe (czasem też szaro-białe) miękkie guzki;
- uczucie podrażnienie oka;
- uczucie suchości oka;
- uczucie obecności ciała obcego;
- uczucie piasku pod powieką;
- swędzenie oka;
- zaczerwienienie oka;
- stan zapalny oka.
W razie zaobserwowania niepokojących zmian w wyglądzie rogówki lub wystąpienia dolegliwości należy zgłosić się do okulisty w celu wykonania odpowiednich badań i postawienia diagnozy. Tłuszczyk w cięższych przypadkach może zakłócać sposób, w jaki film łzowy pokrywa nasze oko, powodując suchość oraz stany zapalne. Film łzowy to cienka warstwa łez pokrywająca rogówkę naszego oka – rozprowadzająca się po oku w trakcie każdego mrugnięcia powieką. Film łzowy chroni oko przed potencjalnymi uszkodzeniami, usuwa z niego zanieczyszczenia oraz zmniejsza tarcie pomiędzy tkankami. Według najnowszych badań u dużego odsetka oczu z zapaleniem tłuszczykowym występowały przebarwienia nabłonka rogówki lub ubytki nabłonka, a także zaobserwowano znacznie niższe wyniki TBUT - czyli bardzo krótki czas przerwania filmu łzowego/zbyt szybkie odparowywanie łez z powierzchni oka. Badania naukowe wykazały, że chirurgiczne wycięcie tłuszczyka i autoprzeszczep spojówki za pomocą kleju fibrynowego jest skuteczną i bezpieczną metodą poprawy objawów zespołu suchego oka, z którymi często pacjenci się zmagają. Uszkodzenia spowodowane działaniem promieniowania UV mogą być niewidoczne, ale są obecne! Choć skrzydlik i tłuszczyk to guzy łagodne, nie należy bagatelizować ich obecności. W pierwszych fazach objawy są takie same, co dodatkowo zwiększa ryzyko ich pomylenia. Niekiedy zdarza się, że tłuszczyk jest stanem poprzedzającym wystąpienie skrzydlika.
U KOGO TŁUSZCZYK WYSTĘPUJE NAJCZĘŚCIEJ? JAKIE SĄ PRZYCZYNY POWSTAWANIA?
Naukowcy, za główną przyczynę powstawania tłuszczyka na pierwszym miejscu wymieniają nadmierną ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe. Na skutek nadmiernego działania szkodliwego promieniowania ultrafioletowego na gałkę oczną dochodzi do zmiany struktury kolagenu. Zdradliwy jest fakt, że promieniowanie UV jest niewidzialne, a jego wpływ na zdrowie człowieka się kumuluje. Między innymi dlatego tak często wspominamy o pełnej ochronie oczu w pomieszczeniach i na zewnątrz - stosując certyfikowane, bezpieczne produkty. Będziemy Wam o tym przypominać do znudzenia! To z troski o Wasz najważniejszy narząd zmysłu, który pozwala odbierać aż 80% informacji z otoczenia! Istotne znaczenie na tworzenie się tej zmiany ma także ekspozycja na działanie słońca, wiatru, kurzu i innych czynników, które mogą wywołać podrażnienie. Tłuszczyk może być również następstwem długotrwałego narażania oka na nadmiernie suche oraz zanieczyszczone powietrze. Dolegliwość ta najczęściej dotyczy dorosłych, a głównie osób starszych. Statystyki podają, że z tłuszczykiem zmaga się większość osób, które ukończyły 80 rok życia, ale niestety tłuszczyk i zmiany słoneczne spowodowane promieniowaniem szkodliwym nie dotyczą tylko dorosłych. Zdaniem naukowców z Amerykańskiej Akademii Okulistyki, wśród powodów, przez które pojawiają się guzy rogówki oka, takie jak tłuszczyk są również: nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie, zespół suchego oka, zmiany hormonalne w organizmie, zabiegi chirurgiczne oraz niektóre z przyjmowanych leków. Wyniki badań naukowych w Stanach Zjednoczonych sugerują, że cukrzyca może być czynnikiem rozwoju tłuszczyka. W badaniu wzięło udział 160 pacjentów z cukrzycą typu 2 w wieku od 31 do 70 lat oraz 160 osób kontrolnych w wieku od 31 do 70 lat bez cukrzycy. Oceniano u nich stopień tłuszczyka w 2 lokalizacjach (nosowej i skroniowej). Zarówno w grupie kontrolnej, jak i badawczej zaobserwowano związany z wiekiem wzrost stopnia zaawansowania tłuszczyka. Stopień tłuszczyka i częstość występowania była większa u badanych pacjentów z cukrzycą. Australijska grupa badaczy pod kierownictwem Minasa Coroneo stworzyła metodę, która pozwala na rozpoznanie prekursorów uszkodzeń słonecznych oka. Profesor Minas Coroneo jest jednym z najwybitniejszych ekspertów oraz pionierem w dziedzinie promieniowania UV i jego wpływu na ludzkie oko. Metoda ta opiera się na ultrafioletowej fotografii fluorescencji (UVFP). Obszary o zwiększonej fluorescencji zostały rozpoznane podczas UVFP, a standardową fotografią można było udokumentować obecność tłuszczyka już widocznego. Ultrafioletowa fotografia fluorescencyjna ujawniła wczesne uszkodzenia słoneczne, które na standardowej fotografii nie były widoczne. Tłuszczyki zaobserwowano na standardowych fotografiach u 10% badanych dzieci. Na fotografii UVFP wszystkie te tłuszczyki charakteryzowały się zwiększoną fluorescencją. W sumie, u 32% badanych zaobserwowano zwiększoną fluorescencję na zdjęciach wykonanych metodą UVFP w tym u 30% osób z tłuszczykami. U pozostałych 70% badanych zmiany były widoczne jedynie na zdjęciach UVFP. Fluorescencję na zdjęciach UVFP obserwowano u dzieci powyżej 9 roku życia, a częstość jej występowania rosła z wiekiem. U dzieci w wieku 3-8 lat nie obserwowano żadnej fluorescencji, u dzieci w wieku 9-11 lat odsetek ten wyniósł 26%, oraz 81% w grupie dzieci w wieku 12-15 lat. Technika ta daje możliwość wykrycia zmian w oku jeszcze we wczesnych stadiach rozwoju, zanim mogą one być rozpoznane klinicznie. Niezależnie od wieku i pogody stosowanie okularów z filtrami UV400 jest niezwykle ważne! Co więcej, promieniowanie ultrafioletowe dociera do nas zarówno w słoneczne, letnie dni, jak i te pozbawione słońca, gdyż przenika przez chmury, jest również w różny sposób odbijane od powierzchni ziemi, często z zaskakująco wysoką intensywnością. Efekt długotrwałego oddziaływania promieniowania UV na oczy może powodować rozwój zaćmy i innych chorób oczu. Wiedzą o tym specjaliści, jednak pacjenci nie zawsze zdają sobie z tego sprawę (kliknij tu: Promieniowanie UV a Wzrok).
CZY STOSOWANIE SOCZEWEK KONTAKTOWYCH MA WPŁYW NA CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA TŁUSZCZYKA?
W Stanach Zjednoczonych przeprowadzone zostało badanie wśród 233 osób noszących miękkie soczewki kontaktowe i 230 osób nie noszących soczewek (grupa kontrolna). Wszyscy badani byli w tym samym wieku. U wszystkich uczestników określono wyniki testu Schirmera oraz czas przerwania łez - są to badania sprawdzające jakość naszych łez. Częstość występowania tłuszczyka wynosiła 27,8% w grupie pacjentów noszących soczewki kontaktowe i 26,5% w grupie kontrolnej. Badanie nie wykazało istotnych różnic pomiędzy grupą badawczą i kontrolną. Częstość występowania tłuszczyka wzrastała wraz z wiekiem w obu grupach. Nie było znaczącej różnicy w częstości występowania tłuszczyka biorąc pod uwagę parametry i jakość łez badanych. Było to drugie badanie oceniające wpływ noszenia miękkich soczewek kontaktowych na częstość występowania zmiany. Naukowcy doszli do wniosku, że noszenie soczewek kontaktowych nie wpływa na występowanie tłuszczyka. Pamiętajmy jednak, że soczewki kontaktowe z filtrem UV nie zastępują okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV, gdyż nie zakrywają całkowicie oczu i okolic wokół nich. Nie zwalnia nas to z obowiązku dodatkowej ochrony oczu.
JAKIE SĄ METODY POSTĘPOWANIA?
Tłuszczyk może zostać rozpoznany przez lekarza okulistę lub optometrystę w gabinecie poprzez badanie powierzchni oka w biomikroskopie. Kiedy wokół tłuszczyka pojawia się stan zapalny, lekarz może zalecić odpowiednie leczenie farmakologiczne, które polega na krótkotrwałym przyjmowaniu niesteroidowych środków przeciwzapalnych oraz kortykosterydów. W większości przypadków leczenie tłuszczyka nie jest konieczne - jednak mimo to, coraz więcej osób decyduje się na jego usunięcie. Wpływ na to mają czynniki przede wszystkim estetyczne. Często na zabieg decydują się również pacjenci, którzy odczuwają znaczny dyskomfort np. podczas noszenia soczewek kontaktowych lub uczucie obecności ciała obcego jest bardzo dokuczliwe. Wskazaniem medycznym do usunięcia tłuszczyka jest jego rozrost na rogówkę, co upośledza przejrzystość i ostrość widzenia. Jedyną skuteczną metodą pozbycia się tłuszczyka jest jego zabiegowe usunięcie. Operacja wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym, dzięki czemu jest bezbolesna. Przed zabiegiem wycięcia tłuszczyku pacjent odbywa konsultację kwalifikującą do operacji. Podczas wizyty okulista udziela pacjentowi wskazówek dotyczących prawidłowego przygotowania się do operacji, przedstawia przebieg zabiegu oraz zalecenia po wycięciu narośli. Kiedy zauważysz niepokojące rozrosty i zmiany na oczach nie odkładaj diagnostyki na potem – mogą one szybko rosnąć i prowadzić do upośledzenia widzenia.
Aleksandra Kuczyńska
Optometrysta
NO21213