ŚWIATŁO NIEBIESKIE: O CO TYLE HAŁASU? JAK ŚWIATŁO NIEBIESKIE WPŁYWA NA NASZE ZDROWIE I NASZE OCZY? JAK MOŻEMY SIĘ PRZED NIM CHRONIĆ?
Światło niebieskie i zagrożenia płynące z nadmiernej ekspozycji na nasze zdrowie i oczy są przedmiotem licznych publikacji zarówno w środowisku naukowym, jak i opinii publicznej. O szkodliwości tego spektrum światła mówi się coraz częściej wraz z błyskawicznym rozwojem technologicznym. Z drugiej strony mówi się, również o zwalczaniu zimowej depresji i bezsenności. Smartfony, tablety, komputery, laptopy, nowoczesne telewizory LCD i oświetlenie LED wkomponowały się w Naszą codzienność, w czas wolny i przede wszystkim naukę oraz pracę. Zwłaszcza okres ostatnich dwóch lat, związanych z pandemią wirusa SARS-Cov-2 przeniósł naszą pracę, naukę, wydarzenia publiczne w wirtualny świat. Według Światowej Organizacji Zdrowia czas spędzany przy urządzeniach cyfrowych wydłużył się w porównaniu do poprzednich lat do średnio 4 godzin! A dobrze wiemy, że wielu z Nas spędza przy nich zdecydowanie więcej godzin. Jakie są wady i zalety światła niebieskiego? Do czego jest niezbędne, a kiedy i jak może nam zaszkodzić? Jak i kiedy powinniśmy się przed nim chronić? Postaram się rozwiać Wasze wątpliwości i opowiedzieć o co w tym wszystkim chodzi.
Czym tak naprawdę jest światło niebieskie?
Znamy je już od bardzo dawna, ponieważ jest częścią naturalnego światła słonecznego – które dociera do Nas na ziemię w bardzo dużej ilości i nie stanowi żadnego zagrożenia dla Naszego zdrowia – wręcz przeciwnie – Nasz organizm dzięki temu promieniowaniu wie, kiedy wstać, kiedy działać, a kiedy iść spać. Naturalne światło niebieskie reguluje naszym rytmem dobowym i w naturalnych ilościach jest wręcz wskazane – pomaga utrzymać nam koncentrację, wydajność oraz precyzyjne postrzeganie kolorów. Zdaniem naukowców najbardziej szkodliwe dla naszych oczu i zdrowia jest nadmierne, wysokoenergetyczne pasmo światła niebieskiego emitowane przez sztuczne źródła światła oraz urządzenia cyfrowe otaczające Nas każdego dnia, w które wpatrujemy się czasem bez żadnej przerwy – non stop. Jest bardzo cienka linia, pomiędzy światłem niebiesko-turkusowym koniecznym dla Naszych zachowań poznawczych oraz dobrego snu, a światłem wysokoenergetycznym niebiesko-fioletowym, którego nadmiar może przyczyniać się do zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem oraz ślepoty wynikającej z uszkodzenia siatkówki.
Jak wiele urządzeń emituje szkodliwe światło niebiesko-fioletowe?
Niestety wiele! I nic nie wskazuje na to, aby ta ilość się zmniejszyła – wręcz przeciwnie - wyświetlacze smartfonów, monitory komputerowe, ekrany telewizorów, lampy LED – sztuczne źródła niebieskiego światła są coraz bardziej wszechobecne, zarówno w naszym codziennym życiu zawodowym, jak i prywatnym. Ostatnie dekady charakteryzują się gwałtownym wzrostem zastosowań komunikacji poprzez urządzenia elektroniczne, a najczęściej używane są popularne żarówki LED. Nadmierna ekspozycja na szkodliwe niebieskie światło jest spowodowana zwiększonym wykorzystaniem lamp i ekranów LED w pracy, czy w domu - spędzamy dużą część naszego dnia przed ekranem i wydłużony jest też nasz dzień. Problem pojawia się w tym, że nasze oczy nie są przystosowane do stałego narażania ich na ekspozycję światła sztucznego – jest to dla nich ogromny wysiłek. Opublikowane we współpracy między We Are Social i Hootsuite tegoroczne dane ujawniają, że połączenie z technologią stało się jeszcze bardziej istotną częścią życia ludzi w ciągu ostatniego roku, a media społecznościowe, handel elektroniczny, treści strumieniowane i gry wideo odnotowały znaczny wzrost w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Smartfon jest obecnie podstawowym urządzeniem dostępowym a dla części populacji w Polsce i Europie zaczyna być urządzeniem jedynym lub wyraźnie dominującym (Pyżalski, Zdrodowska, Tomczyk, Abramczuk, 2019). Technologia i cyfrowy świat ma wiele zalet, ale należy mieć świadomość wiążącego się z długotrwałym wpatrywaniem w ekran ryzyka rozwinięcia się problemów ze wzrokiem oraz wpływu na funkcjonowanie naszego organizmu.
Zastanawialiście się kiedyś jak nadmierna ekspozycja sztucznego światła niebieskiego wpływa na Wasz organizm i oczy? A jak wpływa na nas światło naturalne?
Zdarza Wam się sięgać po telefon tuż przed położeniem się spać? A może coraz częściej miewacie problem z zaśnięciem? Wytłumaczę Wam jak to jest z tym światłem. W umiarkowanych ilościach światło naturalne, w tym szczególnie niebieskie wpływa na dobre samopoczucie, stąd często stosuje się terapię światłem podczas jesienno-zimowej depresji lub bezsenności. Problem pojawia się, gdy zaczynamy dostarczać sobie tego promieniowania zbyt wiele. Ekspozycja na niebieską część światła ma wpływ na naszą równowagę hormonalną. Nasze samopoczucie oraz cykl dobowy sen-czuwanie jest regulowany hormonami. W ciągu dnia ilość niebieskiego światła jest stosunkowo duża, zmniejsza się natomiast wieczorem. W ciągu dnia nasze ciało wytwarza serotoninę (znaną jako hormon szczęścia) oraz kortyzol – zwany hormonem stresu. To te dwa hormony są właśnie odpowiedzialne za nasze pobudzenie, aktywność i wydajność w ciągu dnia. Natomiast hormonem odpowiedzialnym za naszą senność i zmęczenie jest melatonina, której wytwarzanie w dużej ilości obserwujemy pod koniec dnia. To właśnie sztuczne światło niebiesko-fioletowe zaburza dobowy rytm dnia człowieka regulowany. Naukowcy wykazali, że nadmiar niebieskiego światła hamuje wytwarzanie melatoniny – hormonu regulującego rytm snu i czuwania u człowieka, uniemożliwiając nam łatwe zasypianie i pogarszając jakość snu. Najnowsze badania wskazują, że światło niebieskie przenika głębiej do tkanki podskórnej niż promieniowanie UVA i UVB. Ma to wpływ na przyspieszenie procesów fotostarzenia się skóry i szybszą utratę naturalnej elastyczności. Światło niebiesko-fioletowe wpływa również na Wasze oczy – zmysł, który odpowiada za odbiór 80% informacji o otaczającym świecie. Wysokoenergetyczne niebieskie światło powoduje przede wszystkim zmęczenie oczu, suchość oczu, niewyraźne widzenie oraz bóle głowy – są to typowe objawy cyfrowego zmęczenia oczu, znanego również jako zespół widzenia komputerowego. Przemęczenie oczu wydaje się „najmniejszym kłopotem”. Groźnym problemem jest fakt, iż w naszych oczach nic nie filtruje szkodliwego światła niebieskiego i przenika ono przez całą gałkę oczną, uszkadzając głównie siatkówkę i plamkę żółtą – czyli jedne z najważniejszych miejsc w naszych oczach. To w siatkówce światło przekształcane jest w impuls niosący informację o obrazie, kolorze, szczegółach, a plamka żółta odpowiada za widzenie centralne i najbardziej precyzyjne. Co więcej, czy znane jest Wam wrażenie oślepienia reflektorami nadjeżdżających samochodów nocą? Nasze oczy inaczej funkcjonują przy słabym oświetleniu, w ciemnym pomieszczeniu lub na dworze, gdy zapada zmrok. Nasze oczy jeszcze intensywniej odbierają wtedy światło niebieskie, a pojazdy wyposażone w nowoczesne oświetlenie lamp ksenonowych lub LED-owych dodatkowo potęgują efekty olśnienia.
Jak możemy chronić się przed szkodliwym światłem niebieskim ?
Mam nadzieję, że zdajecie już sobie sprawę z tego, jak ważna jest prawidłowa ochrona oczu. Myślicie teraz, skoro nie możemy wyeliminować światła niebieskiego z naszego życia to jak poradzić sobie z jego niepożądanymi skutkami nadmiernej ekspozycji i jak tego uniknąć? W tej dziedzinie to właśnie My, Optycy i Optometryści mamy misję w zwiększaniu świadomości naszych pacjentów i klientów o szkodliwości światła niebieskiego i nadmiernego korzystania z urządzeń cyfrowych bez dbania o komfort i zdrowie oczu. Pierwszą bardzo ważną radą jest unikanie wpatrywania się w jasne ekrany około 2-3 godzin przed zaśnięciem. Spróbujcie, a gwarantuję, że jakość waszego snu będzie zdecydowanie lepsza. Obudzicie się bardziej wypoczęci i produktywni! Bardzo istotnym aspektem związanym z cyfrowym światem jest jeszcze jeden czynnik poza nadmiarem szkodliwego światła niebieskiego – długotrwała praca z bliska. Urządzenia cyfrowe obecne na każdym kroku wokół nas nie tylko zmieniają spektrum światła na które patrzymy, ale również wydłużają czas spędzany w odległościach bliskich. Gdy patrzymy długo w ekrany naszych smartfonów czy laptopów – nasze oczy nie mają możliwości rozluźnienia swoich mięśni, co prowadzi do cyfrowego zmęczenia wzrokowego, szybszego wysuszania się oczu, nadmiernego łzawienia i ogólnego dyskomfortu. Długotrwała praca z bliska powoduje wzrost i epidemię krótkowzroczności, problemy z akomodacją, czyli szybkim przerzucaniem wzroku na różne odległości, co objawia się spadkiem ostrości wzroku. Stąd bardzo ważne jest częste spoglądanie daleko (powyżej 5 m) – poza ekran urządzenia, aby nasze oczy były bardziej rozluźnione, widziały lepiej i abyśmy My czuli się mniej zmęczeni wzrokowo. Należy pamiętać również o odpowiednim mruganiu naszych oczu, gdy patrzą one blisko. Wpatrując się długo w komputer zapominamy mrugać! A to tak bardzo ważny czynnik wpływający na ostrość naszego widzenia. Gdy mrugamy odpowiednio, z pełnym domknięciem powieki górnej i powieki dolnej – na rogówce, czyli pierwszej warstwie oka do której wpada światło – rozprowadza się warstwa filmu łzowego, składająca się z 3 komponentów: wodnego, tłuszczowego i śluzowego. Warstwy te muszą ze sobą idealnie współgrać, aby nasze oko było odpowiednio nawilżone, aby łzy nie parowały zbyt szybko z powierzchni oka i aby przejrzystość naszego widzenia była zadowalająca. Komfort oczu poprawi się, gdy urządzenia będą utrzymywane w bezpiecznej odległości od oczu, gdy zmniejszymy jasność ekranu np. poprzez zmianę tła z białego na jasnoszary oraz przede wszystkim gdy podczas pracy będziemy robić tzw. przerwy dla oczu – spoglądać daleko co 20 minut na około 20 sekund.
Jakie rozwiązania optyczne możemy Wam zaproponować?
Jako specjaliści ochrony wzroku chcemy proponować Wam rozwiązania mające na celu minimalizowanie szkodliwego wpływu światła niebieskiego na Wasz wzrok. Aby określić symptomy, dolegliwości i odpowiednie rozwiązania optyczne bardzo ważne jest profesjonalne badanie wzroku, dobrane indywidualnie do potrzeb każdego z Was (umów się już dziś: badanie wzroku). Wielu Naszych Pacjentów odczuwa dyskomfort i zmęczenie spowodowane światłem niebieskim. Idealnym rozwiązaniem okazują się prawidłowo dobrane powłoki na soczewkach w okularach korekcyjnych (zobacz: szkła okularowe) bądź tzw. „zerówkach” z odpowiednimi filtrami, jeśli nie posiadacie wady wzroku. Wielu producentów światowych domów mody oferuje od niedawna gotowe okulary korekcyjne z soczewkami, które mogą Wam służyć w ochronie podczas korzystania z urządzeń cyfrowych. Między innymi amerykański projektant Tom Ford (zerknij tutaj: Tom Ford okulary korekcyjne) - koniecznie zobaczcie jego przepiękne modele - to nasz faworyt jeśli chodzi o nową kolekcję na sezon 2022! Dla miłośników mody to rewelacyjne połączenie nowoczesnego, biżuteryjnego dodatku z ochroną najważniejszego zmysłu. W Naszych Salonach nawet przy zamówieniu internetowym otrzymacie profesjonalną pomoc i doradztwo oraz bezpłatną wysyłkę! Na uwagę wśród gotowych okularów z filtrami światła niebieskiego zasługuje z pewnością marka RayBan – tak bardzo przez Was lubiana – i ponadczasowy model „New Wayfarer” obecnie w kapitalnej cenie! Przeźroczyste soczewki korekcyjne RAY-BAN® Authentic są dostępne z filtrem światła niebieskiego w coraz większej ilości legendarnych modeli. Odpowiednie powłoki na soczewki zapobiegają niepożądanym skutkom działania światła niebieskiego. Zwiększają komfort korzystania z urządzeń cyfrowych oraz eliminują odbicia światła, powstające na powierzchni soczewek, a także podnoszą kontrast widzenia. Odpowiednie powłoki na okularach korekcyjnych zawierają filtr odcinający niebieskie światło w zakresie długości fal szkodliwych. Zapewniają wyższy komfort widzenia i ochronę przed światłem niebieskim podczas przebywania w pomieszczeniach bez jednoczesnej utraty pozytywnych efektów tego światła. W Naszych Salonach posiadamy szeroką gamę produktów wiodących na rynku optycznym producentów soczewek okularowych tj. Zeiss, Essilor, Hoya, Seiko, Rodenstock, Szajna, JZO, którzy oferują soczewki z filtrami minimalizującymi ilość światła niebieskiego, które dociera do naszego oka. Dzięki odpowiednim rozwiązaniom dobranym w salonie optycznym i gabinecie komfort Waszego widzenia będzie lepszy, a codzienna praca nie będzie dotkliwie obciążała układu wzrokowego.
Czy możesz zrobić jeszcze więcej dobrego dla swoich oczu w codziennym życiu?
Aby skutecznie ograniczyć działanie światła niebieskiego warto pomyśleć również o telewizorach w naszych domach – przed których ekranami spędzamy niezależnie od wieku naprawdę dużo czasu. Bardzo dobrym wyborem jest model z nowoczesnym ekranem w technologii OLED (z ang. Organic Light-Emitting Diode), emitującym jedynie 30 % promieniowania światła niebieskiego, a więc dwukrotnie mniej niż powszechnie obecnie używane ekrany LCD, mają dużo mniejszy wpływ na zmęczenie wzroku. Powinniśmy zwracać szczególną uwagę na dostępne w ekranach naszych komputerów oraz smartfonów tryby nocne lub specjalne filtry antyrefleksyjne, bądź szeroki wybór bezpłatnych aplikacji pomagających blokadę nadmiaru światła niebieskiego. Powinniśmy również rozważnie kontrolować ilość czasu, jaki spędzamy przeglądając Facebooka, Instagrama, czy oglądając ulubiony filmy na Netflixie. Świadomość czasu spędzanego przed ekranem cyfrowym jest bardzo ważna - powinniśmy dbać, aby w miarę możliwości ten czas skracać. Wszystko to w połączeniu z odpowiednią higieną pracy i dobrze zbilansowaną dietą bogatą w luteinę i witaminę A daje ulgę i długie zdrowie naszych oczu. Ale więcej o diecie superfood dla oczu napiszę innym razem.. ;)
Aleksandra Sawczuk
Optometrysta
NO21213