Optyk WarszawaOkulista Warszawa – Salon ul. Chmielna 4 - Salon ul. Kondratowicza 45
LEKI A OCZY
LEKI A OCZY

 


WPŁYW LEKÓW NA WIDZENIE - CZY WNIKLIWY WYWIAD PODCZAS BADANIA WZROKU JEST ISTOTNY? 


 

W naszych gabinetach na co dzień pojawiają się pacjenci, którzy poddawani są leczeniu na różne schorzenia. Jak wiadomo, każdy lek, czy to przyjmowany miejscowo, czy ogólnie, może wywoływać niepożądane skutki. Często pacjenci są bardzo zdziwieni, gdy okazuje się zmiana dotychczasowych okularów nie rozwiązuje ich dolegliwości związanych z oczami. A objawy te okazują się być spowodowane przyjmowanymi lekami. Postaram się omówić wybrane grupy leków mogących mieć niekorzystny wpływ na narząd wzroku, a także te, które stosowane w celu leczenia schorzeń oczu mogą dawać zupełnie nieoczekiwane skutki uboczne w naszym organizmie. Szczegółowy i wnikliwy wywiad z pacjentem szczególnie pod kątem przyjmowanych leków i terapii, jest niezwykle ważny, gdyż część zgłaszanych objawów może mieć związek właśnie bezpośrednio z prowadzonym leczeniem. Ważnym czynnikiem profilaktycznym jest edukacja pacjenta w kierunku regularnych badań wzroku, a nie tylko w momencie pojawienia się symptomów pogorszenia widzenia.  Badania pokazują, że wraz z wiekiem rośnie liczba przyjmowanych leków. Według badań naukowych osoby po 60 r.ż. przyjmują od trzech do ośmiu leków dziennie. Każdy przewlekle przyjmowany przez pacjenta lek może wywołać zmiany w narządzie wzroku. Zgłoszenie do aptek, lekarzy, ośrodków regionalnych bądź narodowych opisu zmian zachodzących po przyjęciu danego leku przez pacjenta jest bardzo istotne. Kwestię działań niepożądanych produktów leczniczych reguluje obecnie dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 84/2010/UE z dnia 15 grudnia 2010 roku, która zakłada, że każda szkodliwa reakcja polekowa może zajść zarówno na skutek odpowiedniego, jak i  niewłaściwego stosowania preparatu. Niezwykle ważnym czynnikiem profilaktycznym jest edukacja pacjenta w kierunku regularnych badań wzroku. Badania takie powinny być wykonywane systematycznie, a nie tylko w momencie pojawienia się symptomów pogorszenia widzenia. 




 

RODZAJE LEKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA WZROK 

 

Istnieje wiele leków, które mogą mieć wpływ na widzenie, zarówno w pozytywny, jak i negatywny sposób. Możemy wyróżnić następujące rodzaje leków:

  • leki przeciwhistaminowe - mogą powodować suchość oczu, zaburzenia ostrości widzenia, zamglenie wzroku oraz zmniejszenie zdolności widzenia zmierzchowego ( np. cetyryzyna - Zyrtec, loratadyna - Claritin, desloratadyna, feksofenadyna). 
  • leki przeciwpadaczkowe - niektóre leki przeciwpadaczkowe mogą powodować zaburzenia widzenia, takie jak widzenie podwójne, trudności z ostrością widzenia i problemy z polami widzenia (kwas walproinowy, fenytoina, karbamazepina, levetiracetam, lamotrygina.)
  • leki przeciwwirusowe - mogą powodować zaburzenia widzenia, zmniejszenie ostrości widzenia, zaburzenia kolorów i widzenie podwójne (oseltamiwir, zanamiwir, acyklowir, gancyklowir, foscarnet).
  • leki przeciwzapalne - niektóre leki przeciwzapalne, takie jak kortykosteroidy, mogą powodować zaburzenia widzenia, zmniejszenie ostrości widzenia, zmiany w polach widzenia oraz problemy z widzeniem kolorów (np. kortykosteroidy - prednizolon, deksametazon; niesteroidowe leki przeciwzapalne - ibuprofen, diklofenak).

 

  • leki psychotropowe - niektóre leki psychotropowe, takie jak niektóre antydepresanty, mogą powodować zmniejszenie ostrości widzenia, zmiany w polach widzenia oraz problemy z widzeniem kolorów. 
      • selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) (np. fluoksetyna, sertralina), 
      • leki przeciwpsychotyczne (np. arypiprazol, olanzapina).

 

  • leki na nadciśnienie  - niektóre leki na nadciśnienie, takie jak beta-blokery, mogą powodować zmniejszenie ostrości widzenia, zmiany w polach widzenia oraz problemy z widzeniem kolorów.

 

Do najczęściej wybieranych leków immunosupresyjnych, przeciwzapalnych oraz przeciwalergicznych należą glikokortykosteroidy. Przy stosowaniu glikokortykosteroidów zwiększa się gromadzenie glikozaminoglikanów w siateczce beleczkowania, a w przestrzeni zewnątrzkomórkowej dochodzi do odkładania się białek takich jak kolagen, elastyna czy fibronektyna. W konsekwencji prowadzi to do wzrostu oporów odpływu cieczy wodnistej do kanału Schlemma, co skutkuje podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym. W  ten sposób zostaje zmniejszony przepływ krwi przez przednią część nerwu wzrokowego, powodując niedokrwienie włókien nerwowych. Stwarza to tym samym obraz jaskry pierwotnej z otwartym kątem. Kolejnym działaniem niepożądanym spotykanym przy stosowaniu glikokortykosteroidów jest zaćma podtorebkowa tylna. Badania wskazują, że u pacjentów leczonych z powodu reumatoidalnego zapalenia stawów przy pomocy syntetycznego glikokortykosteroidu – prednizonu, w wysokości 10 mg przez okres dwóch lat, zaćma wystąpi w 30–40% przypadków. Jeżeli natomiast dawka zostanie zwiększona do 15 mg i będzie przyjmowana przez cztery lata, to częstość pojawiania się patologii soczewki wzrośnie do 80–100%.



OBJAWY OCZNE STOSOWANIA LEKÓW ANTYHISTAMINOWYCH 

 

Leki przeciwhistaminowe są często stosowane w leczeniu alergii i innych chorób związanych z reakcjami zapalnymi, takich jak astma, nieżyt nosa, pokrzywka itp. Mogą one wywoływać suchość oczu jako jedno z działań niepożądanych. Blokują one działanie histaminy, substancji uwalnianej przez komórki w odpowiedzi na alergen, co pomaga zmniejszyć objawy takie jak katar, świąd, łzawienie oczu itp. Jednak histamina pełni również ważną rolę w regulacji produkcji łez przez gruczoły łzowe. W związku z tym blokowanie jej działania przez leki przeciwhistaminowe może zmniejszać wydzielanie łez i prowadzić do suchości oczu.W przypadku objawów suchości oczu związanych z przyjmowaniem leków przeciwhistaminowych, stosowanie sztucznych łez lub kropli nawilżających do oczu, może znacznie zwiększyć wilgotność oka i złagodzić dyskomfort. W przypadku doboru odpowiedniego preparatu zawsze warto skonsultować się z lekarzem okulistą lub optometrystą. 




OBJAWY OCZNE STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWZAPALNYCH 

 

Leki przeciwzapalne, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i kortykosteroidy, mają różne działania na oczy w zależności od dawki, sposobu podawania i czasu trwania stosowania. NLPZ, takie jak ibuprofen, diklofenak czy naproksen, hamują działanie enzymów zwanych cyklooksygenazami, które są zaangażowane w produkcję prostaglandyn - substancji wywołujących proces zapalny. Hamowanie tej produkcji powoduje zmniejszenie stanu zapalnego, co może łagodzić objawy takie jak ból, obrzęk i zaczerwienienie. Niestety, NLPZ mogą również wywoływać działania niepożądane w obrębie oczu. Mogą one powodować suchość oczu, zaczerwienienie, pieczenie, uczucie piasku w oczach oraz zaburzenia ostrości widzenia. W skrajnych przypadkach, stosowanie NLPZ może nawet prowadzić do uszkodzenia rogówki i zwiększyć ryzyko infekcji oczu. Kortykosteroidy, takie jak prednizolon i deksametazon, również mają działanie przeciwzapalne i są stosowane w leczeniu chorób zapalnych oka, takich jak zapalenie spojówek, zapalenie nadtwardówki czy zapalenie rogówki. Działają one poprzez hamowanie reakcji zapalnej, zmniejszanie obrzęku i zaczerwienienia. Stosowanie kortykosteroidów w postaci kropli do oczu może wywoływać działania niepożądane, takie jak zwiększenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, które może prowadzić do jaskry. Mogą one również zwiększać ryzyko infekcji oka i powodować zmiany w soczewce ocznej,  prowadzące do powstania zaćmy - zmętnienia w strukturze soczewki, uniemożliwiające komfortowe widzenie. Wszystkie powyższe objawy oczne mają ogromny wpływ na jakość życia pacjentów i wpływają na jego codzienne funkcjonowanie. Dlatego ważne jest, aby osoby stosujące leki psychotropowe i neurotropowe regularnie kontrolowały swoje oczy i informowały lekarza o wszelkich niepokojących objawach związanych z widzeniem. 




OBJAWY OCZNE STOSOWANIA LEKÓW PSYCHO- i NEUROTROPOWYCH 

 

Leki psychotropowe i neurotropowe, takie jak antydepresanty, leki przeciwpsychotyczne, leki przeciwlękowe, leki przeciwpadaczkowe i leki przeciwwymiotne, mogą wpływać na oczy i powodować następujące objawy

 

  • suchość oczu - jest to jeden z najczęstszych objawów i może wynikać z działania leków przeciwdepresyjnych, leków przeciwpsychotycznych i leków przeciwlękowych. Leki te wpływają na układ nerwowy i mogą powodować zmniejszenie wydzielania łez, co prowadzi do suchości oczu.
  • zaburzenia percepcji wzrokowej - leki neurotropowe, takie jak leki przeciwpadaczkowe, mogą wpływać na percepcję wizualną i prowadzić do zaburzeń widzenia, takich jak podwójne widzenie, zamglenie lub utrata ostrości widzenia.
  • powiększenie źrenic - niektóre leki przeciwlękowe, takie jak benzodiazepiny, mogą powodować powiększenie źrenic, co może prowadzić do nadmiernego wpadania światła do oczu i powodować uczucie dyskomfortu.
  • zwiększenie ciśnienia wewnątrzgałkowego - niektóre leki przeciwpadaczkowe i leki przeciwpsychotyczne mogą zwiększać ciśnienie wewnątrzgałkowe, co może prowadzić do powstawania jaskry i pogorszenia widzenia.

 

Przewlekłe leczenie choroby Alzheimera, jaskry, atonii pęcherza moczowego i jelit, czy nużliwości mięśni przy pomocy leków pobudzających układ przywspółczulny, może powodować: zwężenie źrenicy, bóle w gałce ocznej, ograniczenie widzenia, wyindukowaną krótkowzroczność, a także spadek ostrości widzenia przy słabym kontraście. Leki hamujące układ przywspółczulny, takie jak atropina, tropikamid, leki spazmolityczne działające rozluźniająco na mięśnie gładkie, czy leki stosowane w zaburzeniach czynności pęcherza moczowego podane miejscowo i ogólnie, mogą powodować rozszerzenie źrenicy, fotofobię, zaburzenia akomodacji oraz zmniejszenie produkcji łez. W przypadku leków z grupy przeciwdepresyjnych, ich wpływ na narząd wzroku upatruje się w: rozszerzeniu źrenicy, paraliżu akomodacji czy utrudnionym odpływie cieczy wodnistej. Dlatego nie powinny być one stosowane u pacjentów z jaskrą z wąskim kątem przesączania. Lek psychotropowy, chlorpromazyna, powoduje zwężanie źrenicy, zaś przy długotrwałym leczeniu, po około dwóch latach, dochodzi do odłożenia przebarwień w soczewce, rogówce oraz siatkówce oka, co prowadzi do zmian w strukturze tkanek i indukuje występowanie zaćmy. Uważa się jednak, że po odstawieniu leku zmiany te powoli ustępują. Inne leki przeciwpsychotyczne/wyciszające należące do grupy fenotiazyn działają w kierunku rozszerzania źrenicy, spazmu akomodacji oraz zmniejszenia wydzielania łez. Dodatkowo powodują obrzęk rogówki, wpływając na zmiany w obrębie zrębu, czego konsekwencją może być niewyraźne widzenie. Podobnie jak w przypadku chlorpromazyny, po zakończeniu leczenia zmiany te ustępują. Na uniwersytecie w Strasburgu przeprowadzono badania na 24 studentach (mężczyznach i kobietach). Zostali oni podzieleni na dwie grupy – kontrolną oraz badaną, której podawano lorazepam (pochodną benzodiazepiny). Zbadano jego wpływ na ostrość wzroku, akomodację oraz widzenie obuoczne. Stwierdzono istotną zależność pomiędzy przyjęciem lorazepamu a wzrostem ezoforii, obniżeniem zakresów wergencji oraz osłabieniem punktu bliskiego konwergencji. Nie zaobserwowano wpływu na parametry akomodacji oraz ostrość wzroku. 




SUPLEMENTY, A WZROK

 

Istnieją niektóre suplementy tj. witamina A, niacyna, witamina E czy C, które mogą szkodzić widzeniu, zwłaszcza w przypadku ich nadmiernego spożycia. Nadmiar witaminy A może prowadzić do toksyczności dla oczu, co może prowadzić do zmian w widzeniu, w tym do problemów z widzeniem w ciemności. Nadmierna dawka niacyny może prowadzić do pogorszenia widzenia, a także do powstawania zaćmy. Stosowanie wysokich dawek witaminy E może powodować problemy z widzeniem, zwłaszcza u osób z chorobami oczu. Długotrwałe stosowanie nadmiernej dawki selenu może prowadzić do toksyczności dla oczu, co może prowadzić do zmian w widzeniu. stosowanie zbyt wysokich dawek kwasu askorbinowego może prowadzić do zwiększenia ryzyka powstania zaćmy. Warto jednak pamiętać, że wymienione wyżej witaminy, zwłaszcza w postaci naturalnej w pożywieniu, są zwykle bezpieczne i bardzo korzystne dla zdrowia. Jednak spożycie dużych ilości witamin z suplementów diety lub innych źródeł może prowadzić do toksyczności dla organizmu. 

 

Aleksandra Kuczyńska

Optometrysta 

NO 21213

 

Projekt i wykonanie: Gabiec.pl
do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium