METODY KONTROLOWANIA I SPOWALNIANIA ROZWOJU KRÓTKOWZROCZNOŚCI - CZY CZEKA NAS GLOBALNA EPIDEMIA KRÓTKOWZROCZNOŚCI? JAKIE SĄ PRZYCZYNY ROSNĄCEJ KRÓTKOWZROCZNOŚCI ? JAKI MAMY NA TO WPŁYW?
Wada krótkowzroczności spośród 3 wad wzroku jest najbardziej niebezpieczną dla naszego układu wzrokowego o objawia się przede wszystkim nieostrym widzeniem z daleka, natomiast widzenie z bliska może być prawidłowe. Krótkowzroczność rozwija się, gdy obraz zamiast ogniskować się na siatkówce, powstaje przed nią.
Jest najbardziej niebezpieczną wadą wzroku ponieważ pogłębia się i rośnie wraz z wiekiem oraz może prowadzić do wielu grożących ślepotą chorób oczu. Dawniej sądzono, że na występowanie krótkowzroczności duży wpływ mają uwarunkowania genetyczne. Teraz coraz częściej jako przyczynę krótkowzroczności wskazuje się czynniki środowiskowe - niski poziom aktywności na świeżym powietrzu i długotrwałe zaangażowanie w zadania wykonywane w bliży. Główną przyczyną krótkowzroczności jest zbyt długa oś gałki ocznej oraz zbyt duża krzywizna rogówki. Wiemy, że w 2010 roku 28% populacji światowej miało krótkowzroczność. Przewiduje się, że do 2050 roku krótkowzroczne będzie 50% globalnej populacji. Obawy dotyczą nie tylko wzrastającej częstotliwości występowania tego zaburzenia w przyszłości, ale również o coraz poważniejszych wadach wzroku (rosnąca wielkość wad wzroku). Szacuje się, że w 2050 roku na całym świecie będzie ok. 4 miliardy osób krótkowzrocznych! 60 lat temu krótkowzroczność dotyczyła 10-20% całej populacji Chin. Obecnie 90% nastolatków i młodych osób dorosłych jest krótkowzroczna. Prawie 20% ma dużą krótkowzroczność, a mniej niż 4% populacji nie ma wady wzroku. W ciągu ostatnich dwudziestu lat częstość występowania krótkowzroczności w Europie Zachodniej wzrosła o 40% z poziomu 22% do 37%. Jest to bardzo niepokojący trend, ponieważ krótkowzroczność to nie tylko niedogodności wzrokowe - to również ryzyko wystąpienia poważnych chorób. Każda osoba krótkowzroczna jest narażona na większe ryzyko wystąpienia jaskry, odwarstwienia siatkówki oraz makulopatii krótkowzrocznej.
Wysoka krótkowzroczność (powyżej -5.00 dioptrii) zwiększa trzykrotnie ryzyko wystąpienia jaskry, pięciokrotnie wystąpienia zaćmy, aż 21 krotnie odwarstwienia siatkówki i aż 40 krotnie makulopatii. Martwi nas nie tylko wielkość wady wzroku w dioptriach, co długość gałki ocznej - ponieważ wydłużanie się gałki ocznej stanowi początek rozwoju mechanizmów patologicznych. Upośledzenie wzroku następuje na skutek zbyt dużego przyrostu gałki ocznej oraz sił działających na siatkówkę i inne struktury oka. Naukowcy wykazali istotny związek między długością gałki ocznej, a ryzykiem trwałego upośledzenia wzroku - przy mniejszej długości oka (poniżej 26 mm) ryzyko upośledzenia wzroku wynosi mniej niż 4%. W miarę wydłużania się gałki ocznej wzrasta ryzyko upośledzenia widzenia niepoddające się korekcji optycznej. Gdy długość gałki ocznej wzrasta i osiągnie wartość ponad 30 mm ryzyko trwałego upośledzenia wzroku wynosi już 90% i więcej. Wszystkie strategie przeciwdziałania rozwoju krótkowzroczności i podejmowane działania opierają się na spowalnianiu przyrostu długości osiowej gałki ocznej - to główny cel, czyli zahamowanie wydłużania gałki ocznej, której długość możemy monitorować mierząc wadę refrakcji pacjenta i określając niezbędną korekcję. Krótkowzroczność postępuje z wiekiem i rośnie zwłaszcza w okresie dojrzewania dziecka. Wśród głównych przyczyn krótkowzroczności naukowcy wyróżniają zbyt długą oś gałki ocznej oraz zbyt dużą krzywiznę rogówki oka. Niestety naukowcy nie do końca nadal wiedzą, dlaczego oko rośnie za szybko i za mocno. W badaniach najczęściej wymieniane są przyczyny podłoża genetycznego, zaburzenia akomodacji wywołane nadmierną pracą w bliskich odległościach, spędzanie wielu godzin przed ekranami urządzeń cyfrowych, brak korekcji okularowej/soczewkowej, nieodpowiednie warunki środowiskowe, styl życia, dieta oraz zbyt krótki i mało aktywny czas przebywania na świeżym powietrzu. Wszystkie badania naukowe dowodzą, że najważniejsza w kontroli krótkowzroczności jest wczesna diagnostyka i jak najszybsze zastosowanie pełnej korekcji wady wzroku w postaci okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych. Złotym standardem w określaniu wzroku pacjenta jest badanie autorefraktometrem po zakropleniu oczu. Pełne wyrównanie wady wzroku po odpowiednim badaniu po porażeniu akomodacji, czyli z wykorzystaniem kropli rozszerzających źrenicę to najskuteczniejsza obecnie forma zapobiegania progresji wady krótkowzroczności. Konieczność porażenia akomodacji jest oczywista - a odpowiedni, dobrej jakości autorefraktometr pozwala uniknąć błędów pomiarowych wynikających z subiektywnej metody pomiaru refrakcji. Wśród strategii metod hamujących progresję krótkowzroczności według danych naukowych wyróżniamy: okulary korekcyjne, ortokorekcję, miękkie multifokalne i dwuogniskowe soczewki kontaktowe, soczewki okularowe z technologią rozogniskowania segmentowego oraz farmakoterapia (atropinizacja). Biorąc pod uwagę korekcję okularową - przeprowadzono wiele badań z udziałem dużych grup dzieci noszących korekcje progresywne. Wszyscy badacze doszli do tego samego wniosku: ten typ korekcji nie jest zbyt skuteczny. W badaniu COMET, które przeprowadzono prawie 20 lat temu stwierdzono statystycznie istotne spowolnienie progresji krótkowzroczności wynoszące prawie ćwierć dioptrii w okresie trzech lat. Ta obserwacja jest statystycznie istotna, ale niestety bezwartościowa klinicznie. Inne badania nad konstrukcją progresywną przeprowadzone w Japonii i Hong Kongu dały podobne wyniki. Zatem tego rodzaju postępowanie nie pozwala skutecznie zahamować progresji krótkowzroczności. Inne metody o potencjalnie nieco lepszej skuteczności np. okulary dwuogniskowe typu “Executive” z wbudowanym pryzmatem lub bez niego pozwalają spowolnić progresję wady w znacznie większym stopniu. W badaniu Cheng i współ. przeprowadzonym z udziałem dzieci z Kanady stwierdzono spowolnienie progresji o trzy czwarte dioptrii w ciągu trzech lat. Inne metody spowolnienia progresji krótkowzroczności zostaną omówione poniżej. Ze względu na wzrost długości ocznej, krótkowzroczność przyniesie poważne zagrożenia dla zdrowia wzroku wielu społeczeństw. Biorąc pod uwagę wzrost ilości osób krótkowzrocznych na całym świecie oraz pogłębianie się krótkowzroczności opracowanie dobrych strategii zapobiegania i radzenia sobie z powikłaniami upośledzającymi widzenie jest niezwykle istotne.
WYSOKA KRÓTKOWZROCZNOŚĆ - JAKIE RYZYKO ZA SOBĄ NIESIE? - CZYLI SŁÓW PARĘ O JASKRZE, ODWARSTWIENIU SIATKÓWKI I MAKULOPATII KRÓTKOWZROCZNEJ
Wszystkie wyżej wymienione choroby rozwijają się bardzo powoli i bezboleśnie, a ich konsekwencjami jest często utrata pola lub całego widzenia, a utrata widzenia jest nieodwracalna. Wysoka krótkowzroczność jest przede wszystkim uwarunkowana genetycznie. Jako postępująca, zwyrodnieniowa (degeneracyjna) choroba oka jest niestety istotnym czynnikiem ryzyka jaskry, chorób plamki oraz zmian zwyrodnieniowych obwodu siatkówki predysponujących do odwarstwienia, tym samym nie leczona na skutek powikłań, może powodować utratę widzenia. Następstwem nadmiernego wzrostu długości osiowej gałki ocznej są przede wszystkim powikłania w zakresie budowy i funkcji siatkówki, mogące prowadzić do ślepoty. W ciężkich przypadkach krótkowzroczności rozciąganie gałki ocznej może prowadzić do rozerwania lub odłączenia się siatkówki. Naczynia krwionośne mogą rozrastać się pod siatkówką, co może wpływać na jakość widzenia. W odwarstwieniu siatkówki siatkówka oddziela się od naczyń krwionośnych oka, które dostarczają tlen i składniki odżywcze. Wczesne zdiagnozowanie i leczenie zapobiega utracie wzroku. Do tej pory ustalono, że w trakcie rozwoju krótkowzroczności postępującej dochodzi do: wzrostu długości osiowej gałki ocznej, wzrostu średnicy gałki w równiku, wzrostu głębokości komory przedniej, wzrostu promienia krzywizny rogówki, spadku grubości siatkówki, naczyniówki i twardówki, zmian zwyrodnieniowych w obrębie siatkówki, naczyniówki, nerwu wzrokowego i ciała szklistego, dyspersji fotoreceptorów, zwężenia naczyń siatkówki, naczyniówki, ciała rzęskowego, utraty nabłonka barwnikowego siatkówki połączonego z pęknięciami błony Brucha, powiększenia i zniekształcenia blaszki sitowej, wydłużenia, zwężenia, zniekształcenia i słabszego połączenia włókien kolagenowych twardówki. W momencie, gdy siatkówka oddziela się od naczyniówki dochodzi do odwarstwienia siatkówki - jest to bardzo poważny stan zagrażający całkowitej utracie widzenia. Pilna konsultacja okulistyczna jest w tym przypadku oczywista i nieodzowna. Odwarstwienie siatkówki nie daje dolegliwości bólowych, dlatego pacjenci często bagatelizują objawy i czekają aż samo przejdzie. Niestety choroba wymaga leczenia operacyjnego. Za początek procesu odwarstwiania się siatkówki można uznać moment, w którym pacjent zauważa ciemną „chmurę” lub „zasłonę” przed okiem oznaczającą ubytek w polu widzenia. „Zasłona” powstaje najczęściej w skrajnych obwodowych obszarach widzenia i ma tendencję do szybkiego zwiększania się. Zauważenie objawów tj.: nagłe pogorszenie widzenia, zaniewidzenie na jedno oko, wrażenie zasłony, firanki zasłaniającej część pola widzenia, błyski, męty czy pajęczyny przed okiem wymaga niezwłocznej wizyty u okulisty. Jaskra to schorzenie oczu, które nieleczone doprowadza do uszkodzenia i zaniku nerwu wzrokowego, a w efekcie nieodwracalnej ślepoty. Więcej o jaskrze możecie przeczytać w jednym z naszych postów dotyczących tej podstępnej choroby (kliknij tutaj!). Makulopatia to ogólne pojęcie oznaczające chorobę dotyczącą plamki żółtej w naszym oku, czyli miejsca odpowiadającego za najbardziej ostre i precyzyjne widzenie centralne. Objawami chorób plamki są m.in.: pogorszenie ostrości wzroku, zaburzenia poczucia kontrastu, upośledzenie widzenia barw, wyginanie się obserwowanych linii prostych, pomniejszenie lub powiększenie oglądanych przedmiotów oraz pojawienie się w centralnej części pola widzenia ubytków (ciemnych plam nazywanych mroczkami). Makulopatię może powodować wiele chorób i stanów. Najczęstszą przyczyną makulopatii jest cukrzyca oraz zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (tzw. AMD o którym również możecie przeczytać w naszym poprzednim poście). Wśród innych przyczyn chorób plamki jest właśnie wysoka krótkowzroczność. Mianem makulopatii krótkowzrocznej określa się zmiany w plamce związane ze zwiększoną długością osiową gałki ocznej. Należy pamiętać, że tylko wczesne wykrycie jaskry oraz innych chorób oczu i szybkie wdrożenie prawidłowego leczenia mogą uchronić przed nieodwracalną ślepotą.
ATROPINIZACJA - JAKO FARMAKOLOGICZNA METODA KONTROLI KRÓTKOWZROCZNOŚCI
Wykorzystanie atropiny jest metodą farmakologiczną stosowaną już od 1960 roku, polegającą na stosowaniu kropli okulistycznych w stężeniu 0.01% - które jest najczęściej stosowanym stężeniem w Polsce, a także w większości krajów. Jest jedną z najczęściej stosowanych metod kontroli krótkowzroczności w połączeniu z odpowiednią korekcją okularową na świecie. Polega na codziennym wkraplaniu do oczu roztworu rozcieńczonej atropiny. Mechanizm tej metody jednak nie jest w dalszym ciągu dokładnie poznany, ale według znanych badań naukowych wiemy, że atropinizacja nie ma nic wspólnego z akomodacją, utwardza naczyniówkę, a efekt zatrzymania wady wzroku jest nieproporcjonalny do dawki stężenia. Większa dawka atropiny powoduje szybszy regres po odstawieniu, natomiast dłuższy efekt po odstawieniu gwarantuje stosowanie mniejszej dawki. Według wielu badań naukowych wiemy, że metoda ta zatrzymuje nadmierny wzrost gałki ocznej oraz znacznie, bo o ponad 60% spowalnia wadę minusową. Jest to metoda, która przynosi rewelacyjne efekty jedynie podczas długotrwałego i regularnego stosowania przez okres kilku lat, zwłaszcza gdy wada wzroku powstała przed okresem dojrzewania dziecka. Krople należy stosować nieprzerwanie przez okres minimum dwóch lat i regularnie co 4-6 miesięcy wykonywać badania kontrolne. Według badań najlepsze rezultaty i długotrwałe efekty są w wyniku stosowania mniejszych dawek kropli. Niestety wiąże się ona z rozszerzoną źrenicą i w związku z tym zaburzonym widzeniem w odległościach bliskich. Niestety nie każdy organizm jest w stanie zaakceptować tą metodę hamowania progresji krótkowzroczności, zdarza się, że podczas regularnego, codziennego stosowania kropli u dziecka występują silne bóle głowy bądź alergia.
ORTOKOREKCJA - CZYM JEST I CO O NIEJ WIEMY? JAK SPOWALNIA ROZWÓJ KRÓTKOWZROCZNOŚCI?
Wśród niechirurgicznych metod korekcji krótkowzroczności wyróżnia się również metodę ortokorekcyjnych twardych soczewek kontaktowych, które zakłada się na noc. Co wiemy o ortokorekcji, pozwalającej zmieniać ukształtowanie rogówki? Podczas nocy takie soczewki odkształcają rogówkę dzięki czemu rano, gdy się budzimy widzimy ostro przez kilka godzin bez okularów korekcyjnych. Według naukowców jest to rewelacyjna udowodniona metoda na kontrolę i spowolnienie wzrostu wady, stosowana jedynie w nocy, której efekty działania są odwracalne, w związku z czym wada wzroku wraca do swojej wartości pierwotnej. Mimo wielu pozytywnych aspektów taka metoda wiąże się jednak z dużym kosztem i pewnymi ograniczeniami. Ortokorekcja może być stosowana u pacjentów z wadą wzroku nie wyższą niż -5.00 dioptrii. Pierwsze duże badanie porównawcze przeprowadzono w Hong Kongu, a okres obserwacji wynosił dwa lata. Użytkownicy pochodzący z grupy ogólnej, nie podlegający randomizacji i stosujący soczewki kontaktowe zmieniające ukształtowanie rogówki byli porównywani z grupą kontrolną noszącą korekcję okularową. Stwierdzono spowolnienie przyrostu długości osiowej gałki ocznej o około ćwierć milimetra w dwuletnim okresie obserwacji. Od tego czasu przeprowadzono metaanalizy oceniające łączny efekt stosowania ortokorekcji, a ich wyniki są ze sobą zgodne, bez względu na region świata, w którym prowadzone były badania. Przeciętne spowolnienie progresji krótkowzroczności obserwowane w badaniach stosowania ortokorekcji przez 2 lata wynosi ćwierć milimetra. Ortokorekcja jest polecana przede wszystkim aktywnym osobom, ponieważ pozwala pozbyć się niedogodności związanych z noszeniem okularów lub soczewek kontaktowych. Uprawienie sportów bez okularów korekcyjnych jest bezpieczniejsze i bardziej komfortowe. W przypadku dzieci, zaletą jest to, że soczewki zakładane są tylko na noc, czyli w czasie gdy dzieci są pod opieką rodziców, co zwiększa bezpieczeństwo stosowania tej metody.
SOCZEWKI OKULAROWE MiYOSMART MARKI HOYA SPOWALNIAJĄCE PROGRESJĘ KRÓTKOWZROCZNOŚCI
Soczewki okularowe do kontroli progresji krótkowzroczności to nowość na polskim rynku optycznym i wielka szansa na przełomową, nieinwazyjną metodę kontroli wady wzroku u dzieci i młodzieży. W 2018 roku w wielu krajach rozpoczęto badania i testowanie nowości na rynku optycznym - soczewek z technologią D.I.M.S. - soczewek MiYOSMART, dzięki współpracy marki HOYA oraz Politechniki w Hongkongu. Technologia zastosowana w danych soczewkach powoduje krótkowzroczne rozogniskowanie w peryferyjnych częściach siatkówki oka. Soczewki MiYOSMART przeznaczone są dla dzieci w wieku 6-18 lat i mają na celu przede wszystkim kontrolować krótkowzroczność, poprawiać ostrość wzroku oraz zatrzymać pogłębianie się wady wzroku. Soczewka MiYOSMART posiada centralną strefę korekcji o średnicy 9,4 mm, która zapewnia odpowiednią skorygowaną ostrość wzroku czyli daną moc minusową przepisaną przez lekarza okulistę bądź optometrystę. Dookoła strefy centralnej znajduje się obszar o średnicy 33 mm składający się z 396 tzw. wysp krótkowzrocznego rozogniskiwania o mocy +3,5 D dzięki czemu oko nie jest stymulowane do szybszego wzrostu. W konsekwencji spowolniony zostaje postęp krótkowzroczności. W przeciwieństwie do metod ortokorekcji bądź stosowania atropiny metoda jest totalnie nieinwazyjna i zastosowana w okularach korekcyjnych pacjenta, które nosi on na co dzień. Dobranie odpowiednich oprawek korekcyjnych do tych soczewek odbywa się według szczegółowych wytycznych. Metoda ta ma również ograniczenia techniczne i produkcyjne: w soczewkach mimo często występujących dużych wartości korekcji nie ma możliwości redukowania ich grubości oraz ciężaru. Występują one jedynie w postaci materiału poliwęglanu - bardzo odpornego na uszkodzenia mechaniczne materiału. Działanie tych soczewek u dzieci zostało klinicznie udowodnione poprzez dwuletnie randomizowane badanie kliniczne z podwójnie ślepą próbą, które zostało przeprowadzone w latach 2014-2017 przez Centrum Badań nad Krótkowzrocznością na The HongKong Polytechnic University z udziałem 160 krótkowzrocznych dzieci w wieku 8-13 lat noszących DIMS i okulary ze standardowymi soczewkami jednoogniskowymi. Wyniki pokazały, że codzienne używanie soczewek DIMS znacznie spowolniło postęp krótkowzroczności średnio o 60% w porównaniu do noszenia standardowych soczewek jednoogniskowych. Jeśli chcecie wiedzieć więcej na temat tej nowości zapraszamy Was tutaj! Nie w każdym salonie możecie uzyskać pomoc w kwestii doboru i dopasowania takiej soczewki. Aby móc dobierać soczewki MiYOSMART Nasi Specjaliści - Okuliści oraz Optometryści musieli przejść specjalne szkolenie zakończone certyfikatem i autoryzacją. Chętnie opowiemy Wam o niej więcej i pomożemy w każdej wątpliwej kwestii (badanie wzroku 4EYES OPTYKA).
JEDNODNIOWE SOCZEWKI KONTAKTOWE MiSight® - NOWOCZESNY SPOSÓB DO KONTROLI PRZYROSTU KRÓTKOWZROCZNOŚCI MARKI COOPERVISION
Badania naukowe wykazały, że nie ma żadnych różnic w progresji wady u pacjentów stosujących okulary bądź soczewki kontaktowe. Soczewki kontaktowe są świetną alternatywą dla pacjentów, którzy są aktywni ruchowo i okulary mogą być podczas takich czynności wręcz niebezpieczne. Jednak w przypadku soczewek kontaktowych należy wziąć pod uwagę szczególnie u dzieci ich gotowość i chęć do zastosowania takiej alternatywnej korekcji. Dzieci często nie potrafią bez strachu dotknąć swojego oczka, nie potrafią tak rozsądnie zadbać o higienę jak osoby dorosłe bądź poradzić sobie z sytuacją podwinięcia soczewki pod powieką w trakcie zajęć szkolnych. Soczewka MiSight® 1-day jest pierwszą na świecie miękką soczewką kontaktową z udowodnioną skutecznością znaczącego spowolnienia progresji krótkowzroczności u dzieci oraz zmniejszająca ryzyko chorób oczu związanych z krótkowzrocznością w późniejszym życiu. Zaprojektowana jest dla dzieci z krótkowzrocznością w zakresie od -0,25D do -6,00D. Zapewnia wygodny jednodniowy tryb wymiany. Udokumentowano redukcję przyrostu krótkowzroczności do 59% po trzech latach noszenia soczewek u dzieci. Wykorzystano w tych soczewkach unikalną technologię ActivControl™ w celu redukcji progresji krótkowzroczności. Technologia ActivControl™ wykorzystuje dwie strefy do zarządzania i korekcji krótkowzroczności. Jedna strefa optyczna zawierająca: dwie strefy korygujące wadę wzroku oraz dwie strefy terapeutyczne (+2,00D: rozogniskowania krótkowzrocznego). Obecnie uważa się, że rozogniskowanie krótkowzroczne pozwala kontrolować przyrost długości osiowej gałki ocznej (i wady wzroku) ponieważ płaszczyzna ogniskowania obrazu pochodzącego ze strefy terapeutycznej znajduje się przed, a nie za siatkówką. Badania naukowe wykonane po 3 latach noszenia soczewek MiSight®1-day u dzieci wykazały istotną redukcję tempa progresji krótkowzroczności u dzieci. Dzieci noszące soczewki MiSight® 1 day miały o 59% mniejszą progresję krótkowzroczności w porównaniu do grupy kontrolnej (0,54D). Dzieci noszące soczewki MiSight® 1 day miały o 52% mniejszy wzrost długości gałki ocznej w porównaniu do grupy kontrolnej (0,24mm). Zmiana wady wzroku jest wysoce skorelowana ze zmianą długości gałki ocznej. Badania wykazały, że dzieci były o wiele bardziej zadowolone ze swoich soczewek kontaktowych w porównaniu do okularów, a obawy rodziców związane z noszeniem soczewek zmniejszyły się po pierwszych czterech tygodniach ich stosowania. W okresie trzech lat prowadzenia randomizowanego badania klinicznego progresja krótkowzroczności oraz tempo wydłużania się długości osiowej gałki ocznej uległa zmniejszeniu. Jest to jak do tej pory najdłuższe badanie nad stosowaniem miękkich soczewek. Ponadto wykazało ono największy skumulowany efekt terapii, czyli redukcję wydłużania się oka o 0,3 mm oraz spowolnienie progresji wady.
MAM WADĘ WZROKU KRÓTKOWZROCZNOŚCI - JAK MOGĘ WSPIERAĆ MOJE OCZY NA CO DZIEŃ?
Bardzo ważna jest odpowiednia diagnostyka oczu, nie tylko wady wzroku ale również zaburzeń, które mogą wadom wzroku towarzyszyć i które wcześnie wychwycone można odpowiednio wyćwiczyć oraz poprawić ich parametry. Wady wzroku “wyćwiczyć” się nie da, ale problemy które mogą jej towarzyszyć jak najbardziej. Najczęstszym zaburzeniem, które towarzyszy krótkowzroczności są problemy z akomodacją oka, czyli zdolnością oka do komfortowego i ostrego widzenia niezależnie od odległości, na którą oko patrzy. Za prawidłową akomodację naszego oka odpowiada soczewka wewnątrzgałkowa, która zmienia swój kształt w zależności od odległości patrzenia, dzięki czemu widziany obraz jest ostry - jest bardziej płaska, gdy oczy patrzą daleko i robi się wypukła, gdy oko akomoduje, czyli patrzy na coś co znajduje się w odległości bliskiej. Niestety konsekwencją występowania krótkowzroczności może być napięta akomodacja - w związku z czym soczewka oczna traci swoją sprawność i ostre widzenie głównie z odległości dalej może stać się kłopotliwe, a czasem pojawiają się również dolegliwości i dyskomfort podczas czytania. Nieprawidłowe działanie akomodacji zarówno u dzieci, jak i młodzieży oraz dorosłych może “przeszkadzać” w odpowiednim dobraniu korekcji okularowej pacjentowi. Stąd u dzieci i niektórych osób dorosłych najbardziej wiarygodnym badaniem wzroku jest badanie uwzględniające badanie po kroplach, będące koniecznym warunkiem gdy chcemy rozpocząć ćwiczenia oczu i akomodacji. Częstym zaburzeniem są również tzw. forie - nazywane zezami ukrytymi, które według najnowszych badań naukowych występują aż u 80% ludzi! Zezy ukryte mogą być przyczyną bólów głowy, problemów z czytaniem oraz skupieniem i koncentracją. Podstawowym czynnikiem, który wpływa na rozwój krótkowzroczności, jest przede wszystkim praca wzrokowa do bliży: czytanie, pisanie oraz praca na komputerze. Przyjmuje się, że podczas intensywnej pracy wzrokowej do bliży obraz ogniskowany jest za siatkówką, co może prowadzić do skurczu akomodacji, deformacji obrazu na siatkówce, a następnie wzrostu długości osiowej gałki ocznej. Stwierdzono także, że pewną rolę w patogenezie krótkowzroczności może odgrywać obwodowa część siatkówki oraz ucisk powiek na rogówkę w trakcie czytania, pisania i pracy wzrokowej na komputerze. Wykazano, że oglądanie telewizji męczy wzrok, ale nie prowadzi do częstszego występowania krótkowzroczności. Wynika to prawdopodobnie z tego, że telewizję oglądamy z dalszej odległości i wówczas nie dochodzi do skurczu akomodacji. Zaleca się, aby oczy oglądającego telewizję znajdowały się w odległości, która odpowiada 5 przekątnym ekranu telewizyjnego. Powinniśmy przede wszystkim ograniczać korzystanie z ekranów cyfrowych szczególnie dzieciom do 2 roku życia bezwzględnie całkowicie, dzieciom do 5 roku życia do 1 godziny w ciągu dnia. Około 70% dzieci w wieku od 3 do 5 lat spędza do 2,5 godzin dziennie przed urządzeniami elektronicznymi. Udowodniono, że korzystanie z urządzeń elektronicznych przez ponad 3 godziny dziennie wiąże się z 4-krotnie częstszym występowaniem krótkowzroczności. Znaczenie ma też odległość aktywności wzrokowej, a przez to również wielkość ekranu, z którego korzysta dziecko: bardziej szkodliwe jest oglądanie bajek czy granie na smartfonie niż na ekranie komputera czy telewizora. Należy pamiętać o odpowiedniej higienie wzrokowej i przerwach wzrokowych podczas pracy z bliskich odległości - przerwa co 20 minut na 20 sekund spoglądanie w odległość daleką powyżej 5/6 metrów daleko. Badania wykazały, że minimum 2 godziny dziennie na świeżym powietrzu zmniejszają ryzyko występowania krótkowzroczności nawet o 50%, ponieważ wzrost stężenia dopaminy reguluje wzrostem gałki ocznej, a wysoki jej poziom zapobiega nadmiernemu wzrostowi oka. Siedzący tryb życia i rosnąca otyłość u dzieci i młodzieży sprzyja nadmiernemu wysiłkowi wzrokowemu w odległościach bliskich. Niezwykle ważnym aspektem o którym szeroko wspominałam w poście dotyczącym diety oczu jest odpowiednio zbilansowana dieta, oparta przede wszystkim o ograniczeniu w diecie cukrów prostych i węglowodanów złożonych. Nadmierne ich spożywanie może powodować wzmożony wzrost gałki ocznej. W procesie zapobiegania krótkowzroczności ważne jest także badanie wzroku dzieci. Początek krótkowzroczności przypada zwykle na 6. rok życia - więc konieczne jest, aby każde dziecko zostało poddane badaniu wzroku przed rozpoczęciem nauki w szkole, w wieku około 4-5 lat, aby upewnić się, że u dziecka nie występują wady wzroku i nie jest ono narażone na zwiększone ryzyko wystąpienia chorób oczu oraz że stan zdrowia oczu jest prawidłowy. Następnie zaleca się, aby dzieci miały pełne badanie wzroku regularnie przez wszystkie lata nauki szkolnej. Zapobieganie wystąpieniu krótkowzroczności zmniejszy koszty (okularów, soczewek kontaktowych) ponoszone przez całe życie, ryzyko powikłań i pogorszenia wzroku w dorosłym życiu. Najważniejszymi sposobami na zapobieganie krótkowzroczności jest ograniczenie korzystania przez dzieci z ekranów cyfrowych oraz wydłużenie czasu spędzanego na zewnątrz każdego dnia. Należy dodać, że nie ma obecnie metod, które pozwalają na całkowite wyleczenie krótkowzroczności, możemy stosując sprawdzone metody leczenia spowolnić progresję krótkowzroczności.
Aleksandra Kuczyńska
Optometrysta
NO21213