BADANIE WZROKU - U OKULISTY CZY OPTOMETRYSTY? JAK WYBRAĆ ODPOWIEDNIEGO SPECJALISTĘ? JAKA JEST POMIĘDZY NIMI RÓŻNICA?
„Czy potrzebuje Pan badania u lekarza okulisty czy u optometrysty ?” – słysząc to pytanie podczas chęci zapisania się na badanie wzroku bardzo często widzimy zakłopotanie na twarzach pacjentów i zdziwienie pytaniem o wybór specjalisty. „A kim jest optometrysta? Czy na pewno dobrze zbada mnie pod kątem moich nowych okularów?” – to pytanie również jest nam bardzo dobrze znane.. Niestety mimo rosnącej już świadomości i wiedzy dotyczącej różnic w wyborze specjalisty ochrony wzroku - wciąż jest ona jeszcze niewystarczająca i niepełna. Chciałabym tym wpisem rozwiać wszystkie Wasze wątpliwości w tej kwestii. Okulista czy Optometrysta, a może Optyk? Nie rozumiesz kto kim jest i czym się zajmuje? Oto nasze spojrzenie – jaka jest różnica między zakresem działania, którym się zajmują. Pamiętaj jednak, że Ci specjaliści bardzo często mogą ze sobą współpracować, a podejście pracy zespołowej może okazać się najlepszą opcją w przypadku pielęgnacji i ochrony wzroku. Właściwy wybór specjalisty zależy od Twoich potrzeb. Niestety wielu pacjentów nadal błędnie uważa, że wizyta tylko u jednego z wymienionych specjalistów w każdym przypadku będzie wystarczająca. Ważne jest, aby znać różnicę między okulistą, optometrystą, a optykiem – zamieszanie wokół tego zagadnienia wynika najprawdopodobniej z faktu, iż umiejętności i zakresy działania optyków, optometrystów i okulistów w niektórych aspektach bardzo się pokrywają. Optycy to technicy, którzy dopasowują okulary, dbają o aspekt techniczny wykonania Twoich okularów i realizują receptę okularową wypisaną przez optometrystę lub okulistę, ale również poprzez duże doświadczenie i wymianę doświadczeń w wyniku współpracy bardzo dobrze określają potrzeby wzrokowe w gabinecie. Optometryści głównie badają oraz diagnozują każdy aspekt wzrokowy ze szczególnym uwzględnieniem aspektu widzenia obuocznego – głównie dobierają odpowiednią korekcję wady wzroku, okulary, soczewki kontaktowe lub zalecają ćwiczenia wzrokowe – co ma ogromny wpływ na ogólny komfort funkcjonowania. Okuliści to lekarze, którzy wykonują zabiegi medyczne i chirurgiczne schorzeń oczu oraz zajmują się leczeniem chorób oczu. Ci różni specjaliści ds. zdrowia oczu różnią się również poziomem wykształcenia. Optykiem okularowym można zostać już po dwóch latach kształcenia na poziomie policealnym. Przygotowanie do uzyskania tytułu optometrysty to cztery do pięciu lat studiów wyższych ze specjalizacją optyka okularowa i optometria. Okulista musi odbyć około ośmiu lat szkolenia medycznego na Uniwersytecie Medycznym. Poniżej przygotowałam Wam zebraną w całość grafikę, która mam nadzieję powinna ułatwić Wam wybór odpowiedniej osoby, która zaopiekuje się kompleksowo i odpowiednio Waszymi oczami. W Naszych Salonach możecie zapisać się zarówno na badanie wzroku u lekarza okulisty, optometrysty oraz optyka.
OPTYK – KIM DOKŁADNIE JEST?
Optyk to specjalista, który przede wszystkim zajmuje się realizowaniem zamówienia na Wasze okulary, w tym profesjonalnym doborem odpowiednich oprawek i szkieł korekcyjnych dopasowanych do potrzeb pacjenta, typu urody i preferencji, rodzaju pracy. Optyk okularowy z odpowiednim doświadczeniem i dodatkowymi szkoleniami np. kursem refrakcji czy kursem doboru soczewek kontaktowych również profesjonalnie dobrać odpowiednią korekcję okularową. Często w Salonach, w tym również u Nas optycy posiadają studia podyplomowe i szkolenia uprawniające ich do samodzielnego przeprowadzania badań w celu doboru korekcji okularowej, przez co ich uprawnienia są podobne do optometrystów. Dodatkowo w wielu salonach optycznych pracują zarówno okuliści, optycy refrakcjoniści i optometryści, dzięki czemu podczas jednej wizyty można wykonać konieczne badania wzroku, dobrać odpowiednie oprawy i zamontować w nich właściwe soczewki okularowe, czym głównie zajmuje się optyk.W klasyfikacji zawodów i specjalności zawód optyka okularowego jest pod kodem 325301. Zawód optyk okularowy może wykonywać osoba, która uzyskała dyplom czeladnika lub mistrza w zawodzie technik optyk, nadawany przez Izbę Rzemieślniczą, bądź osoba, która ukończyła policealne studium optyki okularowej lub studia na kierunku optyka okularowa i uzyskała tytuł licencjata lub inżyniera. Zakres działań optyka to montaż odpowiednich soczewek okularowych na podstawie informacji otrzymanych od optometrysty lub okulisty w wybranych przez pacjenta oprawkach. Optyk zajmuje się również serwisem, konserwacją czy naprawą okularów jeśli jest taka potrzeba lub wymianą soczewek na inne, gdy wartości korekcyjne się zmieniły, a chcecie pozostać przy tej samej oprawce. Do wizyty u optyka powinny skłonić Was stłuczone okulary, chęć zmiany oprawek na nowe według nowych trendów, pęknięta bądź uszkodzona soczewka okularowa, niepokojące rysy lub zmiany na soczewkach. Gdy Wasze okulary skrzywiły się w trakcie ich użytkowania, nie leżą odpowiednio na nosie, są niewygodne bądź zsuwają się nieustannie z nosa – optyk dokona odpowiedniej regulacji całej oprawki, zauszników oraz nosków w okularach. Optyk okularowy dobiera pomoce wzrokowe specjalnego przeznaczenia, np. okulary z aparatami słuchowymi, okulary lornetkowe, lupy dla słabowidzących, powiększalniki czy filtry dla osób z anomaliami widzenia barwnego. W zakresie pracy optyka mieści się także pomiar refrakcji, ustalenie wady wzroku u dorosłych, dobór okularów jednoogniskowych, dwuogniskowych, progresywnych oraz korekcja astygmatyzmu. W przypadku ukończenia odpowiednich kursów może również aplikować soczewki kontaktowe, odpowiednio dopasować płyny do ich pielęgnacji. Podsumowując, do czynności wykonywanych przez optyka okularowego możemy zaliczyć:
• dokonywanie pomiarów oftalmicznych oraz przeprowadzanie badań komputerowych wzroku;
• dobieranie szkieł okularowych lub soczewek kontaktowych, korygujących wady wzroku na podstawie własnych pomiarów lub recepty lekarza okulisty;
• dobieranie opraw okularowych na podstawie pomiaru rozstawienia źrenic, szerokości osadzenia nosa, szerokości czaszki,
• mocowanie i sprawdzanie ustawienia szkieł w oprawie;
• wykonywanie wszelkich napraw różnych typów okularów;
• wykonywanie przyrządów i aparatów optycznych oraz pomocy wzrokowych.
OKULISTA – KIM DOKŁADNIE JEST ?
Lekarz okulista jako absolwent studiów medycznych i specjalizacji z zakresu okulistyki, diagnozuje przede wszystkim choroby oczu oraz zajmuje się odpowiednim ich leczeniem. Okuliści wykonują okulistyczne zabiegi chirurgiczne. Okulista, który specjalizuje się w chirurgii leczy najczęściej takie schorzenia jak jaskra, choroba zezowa czy zaćma. Operacja zaćmy jest jednym z częściej wykonywanych zabiegów okulistycznych. W celu zachowania prawidłowej funkcji oka chirurg okulistyczny wszczepia sztuczną soczewkę o odpowiednio dobranej wartości. Okulistyka jest specjalizacją medyczną, która posiada kilka podspecjalizacji. Wśród lekarzy okulistów można spotkać specjalistów, którzy zajmują się określonymi chorobami. Podspecjalizacje te dotyczą: chirurgii odcinka przedniego, rogówki, czyli powierzchni oka i chorób zewnętrznych, jaskry, siatkówki oka, neuro-okulistyki, onkologii okulistycznej, okuloplastyki i chirurgii oczodołu, patologii okulistycznej, okulistyki dziecięcej, chirurgii refrakcyjnej lub zapalenia błony naczyniowej oka. Do wizyty u okulisty powinny skłonić Was przede wszystkim stany zapalne oczu, powiek, uraz oczu, występowanie ciała obcego, nagłe pogorszenie ostrości widzenia, ból oczu, nagłe pogorszenie w rozpoznawaniu i rozróżnianiu kolorów, utrata pełnego pola widzenia, wrażenie widzenia błysków, mętów oraz mroczków, rozmazywanie i falowanie linii, które inni postrzegają jako proste, a także wszelkie wylewy krwi w oku, plamy w centralnym polu widzenia oraz choroby wzroku występujące wśród najbliższych. Istotnym faktem jest to, że lekarz okulista posiada odpowiednie uprawnienia do przepisywania leków, wystawiania recept oraz przeprowadzania zabiegów na oczach. Konsultację okulistyczną powinno się odbyć przynajmniej raz na dwa lata, a gdy wśród najbliższych występują lub występowały choroby oczu takie jak: jaskra, AMD, zwyrodnienia barwnikowe – to taką wizytę należy kontrolnie wykonywać raz w roku. W przypadku uciążliwego bólu oka, swędzenia i pieczenia, zapalenia spojówek, urazu oka, ciała obcego w oku lub innych stanów niepokojących, które wymagają pilnej interwencji – okulista będzie jedynym specjalistą, który będzie w stanie Ci pomóc. Okulista jest również pod względem prawnym jedynym specjalistą ochrony wzroku, który jest uprawniony do posiadania i aplikowania kropli rozszerzających źrenicę – tak ważnych w przypadku badania dzieci i młodzieży w celu wykonania jak najbardziej wiarygodnego badania wzroku. Optometrysta również może zapuścić takie krople i jest w tym temacie przeszkolony, ale w obecności lekarza okulisty lub na jego zlecenie. Okulista leczy pacjentów w każdym wieku - warto jednak pamiętać, że pierwsza wizyta dziecka powinna się odbyć ok. 3. miesiąca jego życia. To co powinno nas zaniepokoić u naszych maluszków to brak czerwonego odblasku na oczach na zdjęciach robionych z lampą błyskową. Białe refleksy występujące zamiast czerwonych plam mogą wskazywać na siatkówczaka lub zaćmę wrodzoną. Oprócz białego odblasku widocznego na zdjęciach zaniepokoić rodziców powinny: niesymetryczne wielkości źrenic i/lub gałek ocznych, oczopląs, zmętnienie widoczne w źrenicy, brak kontaktu wzrokowego i reakcji na znajome dziecku twarze i przedmioty, uciekanie oka, zezowanie po 3 miesiącu życia, nadmierne pocieranie któregoś oczka oraz ogólny niepokój dziecka przy zasłonięciu któregoś oka.
OPTOMETRYSTA – KIM DOKŁADNIE JEST?
Optometrysta to specjalista ochrony wzroku, który po ukończeniu 5-letnich studiów wyższych z zakresu optyki okularowej i optometrii specjalizuje się w zakresie diagnostyki wad wzroku, doboru rozwiązań optycznych oraz diagnostyką funkcjonowania całego układu wzrokowego. Zawód optometrysty jest zawodem paramedycznym, tzn. że do jego wykonywania nie jest wymagane ukończenie studiów medycznych. Optometrysta posiada dyplom magistra lub inżyniera w zakresie Optyki Okularowej i Optometrii. Optometrysta w przeciwieństwie do lekarza okulisty nie posiada uprawnień do wystawiania recept, leczenia chorób i prowadzenia zabiegów. Głównym zadaniem optometrysty jest rozwiązywanie problemów związanych z dolegliwościami wzrokowymi. Optometrysta bardzo dokładnie bada wzrok pod kątem okularów bądź soczewek kontaktowych, dobiera odpowiednie rozwiązania – moc oraz rodzaj soczewek, wypisuje recepty na okulary, zaleca odpowiednie ćwiczenia wzrokowe, może prowadzić terapię widzenia, a także kompleksowo zajmuje się diagnostyką widzenia obuocznego – trudne pojęcie, prawda? W skrócie sprawdza jak funkcjonują oczy w poszczególnych warunkach wzrokowych, jak radzi sobie mózg z połączeniem obrazów, jak funkcjonuje akomodacja – czyli ta zdolność, dzięki której widzimy ostro obiekty w każdej odległości na którą patrzymy, sprawdza czy oczy są ustawione prawidłowo, czy nie ma żadnych przeszkód na drodze wzrokowej, które powodowałyby wiele dolegliwości, czy ruchomość oczu jest pełna i wiele wiele innych aspektów widzenia. Do optometrysty powinniście się wybrać w przypadku pogorszenia ostrości widzenia w okularach bądź soczewkach kontaktowych, które nie wynika z występowania choroby układu wzrokowego. Do takiej wizyty skłonić Was powinno również rozmazywanie się obrazu podczas mrugania, ogólny dyskomfort w trakcie użytkowania okularów bądź soczewek kontaktowych, brak tolerancji na testowane soczewki kontaktowe, uczucie ogólnego zmęczenia podczas czytania, bóle głowy przy czytaniu, podwójne widzenie, przymykanie jednego oka czy pojawianie się duchów liter podczas czytania. Badanie wzroku i dobór okularów to nie jedyny zakres obowiązków optometrysty! Prowadzi on szeroko pojętą ocenę stanu zdrowia narządu wzroku i określa ewentualne nieprawidłowości, a w razie potrzeby odpowiednio pokieruje pacjenta do specjalistów. Jeśli chciałbyś rozpocząć przygodę z soczewkami kontaktowymi to optometrysta sprawdzi czy nie występują żadne przeciwskazania do ich noszenia, dobierze ich odpowiedni rozmiar oraz rodzaj, opowie o pielęgnacji i higienie związanej z użytkowaniem soczewek, a także nauczy się ich zakładania oraz zdejmowania. Jest to optometrysta kontaktolog specjalista zajmujący się doborem soczewek kontaktowych miękkich, twardych, hybrydowych oraz ortokeratologicznych. Duża grupa pacjentów jest niezadowolona z rozwiązania optycznego jakim są soczewki kontaktowe właśnie przez fakt, iż dobór soczewek nie był poprzedzony odpowiednią konsultacją u specjalisty. Optometryści dbają o szczegółowy wywiad z pacjentem. Uwzględniają warunki w jakich będą noszone soczewki kontaktowe. Pytają o charakter pracy danego pacjenta np czy jest to praca typowo przy komputerze, w sztucznych warunkach oświetleniowych, w pomieszczeniach klimatyzowanych, czy w miejscach, gdzie mamy do czynienia z dużym zanieczyszczeniem pomieszczeń. Jest to bardzo ważne przy wyborze soczewki, ponieważ sytuacje te mogą stanowić pewne przeciwskazania do noszenia soczewek kontaktowych i w pewnych przypadkach, np. w otoczeniu suchego, klimatyzowanego pomieszczenia wpływać na zmniejszenie komfortu użytkowania. W bardzo suchym i zimnym powietrzu spada znacznie częstotliwość mrugania, a co za tym idzie niedostateczna warstwa filmu łzowego na powierzchni oka sprawia, że staje się ono bardzo suche, wywołuje dolegliwości pieczenia, swędzenia, uczucia piasku pod powiekami, łzawienie lub zmęczenie oczu. Kupując soczewki przez internet bez specjalistycznego badania u optometrysty nie mamy gwarancji komfortu i bezpieczeństwa stosowania soczewek. Pojawia się ryzyko powikłań, które bywają naprawdę bolesne, często nieodwracalne oraz kosztowne. Optometrysta, mimo że prawnie samodzielnie nie może stosować środków farmakologicznych porażających akomodację u dzieci i młodzieży, aby wynik badania był jak najbardziej wiarygodny i prawdziwy – stosuje metody nieinwazyjne i niefarmakologiczne sprawdzenia wady wzroku u dzieci m.in. wykorzystując przyrząd o nazwie skiaskop. Jest to ręczne, nieduże urządzenie, którym optometrysta świeci w oczka pacjenta i na podstawie odbitego ruchu w źrenicy oka jest w stanie bardzo precyzyjnie i bez „piekących kropli”, których dzieci bardzo nie lubią określić rzeczywistą wadę wzroku. Skiaskopia statyczna uznawana jest za najlepszą metodę określania wady refrakcji u nastolatków i dorosłych. U małych dzieci jest ryzyko, że dziecko spojrzy na nas, zamiast daleko, jak to powinno mieć miejsce w przypadku badania - a czynnik akomodacyjny zaburzający badanie wpłynie na małą wiarygodność wyników. Stąd bardzo dobrze, gdyby małe dzieci badane były zawsze z wykorzystaniem farmakologii ocznej przez lekarza okulistę i optometrystę w ścisłej współpracy. Optometrysta w trakcie 5 letnich studiów pozyskuje ogromną wiedzę również z zakresu optometrii pediarycznej. Zakres działania specjalisty obejmuje precyzyjne określenie wady wzroku u dzieci, pomiar ostrości widzenia przy pomocy testów dostosowanych do wieku i umiejętności dziecka, sprawdzenie ruchów oczu, oka dominującego, wykonanie testów percepcyjnych, badanie widzenia barwnego i wrażliwości na kontrast, badanie akomodacji (zdolności ostrego widzenia w każdej odległości), wykrycie różnej wady wzroku na obydwu oczach, zeza lub patologii oka, badanie widzenia obuocznego oraz badanie widzenia przestrzennego. A za tym wszystkim musi iść odpowiednie podejście optometrysty do dziecka, dobranie odpowiednio testów względem wieku małego pacjenta i odpowiedniego języka komunikacji – przekształcając badanie wzroku w zabawę pełną ciekawych i kolorowych testów. Optometryści mogą również skupiać się w swojej pracy na pomocy pacjentom z zaburzeniami układu wzrokowego, u których możliwa jest rehabilitacja wzrokowa – odpowiednia wiedza i umiejętności pozwalają dobrać odpowiednie zestawy ćwiczeń i rozwiązań do występującego problemu. Optometryści zajmują się również osobami słabowidzącymi, posiadając wiedzę z zakresu niedowidzenia i słabowidzenia. Dzięki temu mogą dobierać specjalistyczne lupy, lornetki oraz specjalne nakładki z filtrami medycznymi, które dają możliwość pacjentom obarczonym schorzeniami poprawę funkcjonowania w społeczności.
BADANIE WZROKU – JUŻ WIEM, DO KOGO POWINIENEM SIĘ ZAPISAĆ!
Jeśli kiedykolwiek umawiałeś się na badanie wzroku, potrzebowałeś operacji oka lub przechodziłeś infekcję oka, prawdopodobnie zauważyłeś, że masz do wyboru wizytę u różnych specjalistów. Od wizyty u optometrysty po okulistę czy optyka - dlatego naturalnym uczuciem jest dezorientacja co do tego, który specjalista powinien zobaczyć Twoje oczy. Podsumowując – lekarz okulista zajmuje się leczeniem wzroku, optometrysta – doborem odpowiedniej korekcji, natomiast optyk głównie wykonaniem okularów. Badanie wzroku możesz wykonać zarówno u lekarza okulisty, u optometrysty oraz optyka - praca zespołowa i ścisła współpraca jest kluczem do prawidłowej diagnozy oraz komfortu widzenia. Jeśli jednak pojawia się wada wzroku, ale nie towarzyszą Ci niepokojące objawy natury okulistycznej – najlepiej udać się do optometrysty. Optometrysta kompleksowo pod każdym względem wykonana badania przesiewowe oczu, przeprowadzi dokładny wywiad, zbada wadę wzroku i dobierze odpowiednie rozwiązania oraz ewentualne ćwiczenia. W trakcie wykonywania tych badań jest w stanie zauważyć i zdiagnozować nieprawidłowości odbiegające od fizjologii i skierować do okulisty w celu szerszej diagnostyki oraz leczenia. Wielu pacjentów uważa, że lepiej iść do okulisty, bo to specjalista o szerszych możliwościach – niestety jest zupełnie inaczej. Wizyta u odpowiedniego specjalisty nie jest bez znaczenia – ma to wpływ między innymi na terminy oraz obłożenie specjalisty pacjentami.Wybierając odpowiednią pomoc, przyczyniasz się do zmniejszenia kolejek. Zawód optometrysty został wprowadzony między innymi dlatego, aby zmniejszyć obłożenie okulistów pacjentami, którzy nie potrzebują leczenia i diagnostyki chorób, a wymagają badania wzroku, doboru szkieł i nie dotyczą ich choroby oczu. Optometryści zazwyczaj posiadają rozległą wiedzę dzięki czemu mogą zmierzyć się z niemal każdym przypadkiem. Wielu optometrystów wybiera dodatkową specjalizację w wąskiej dziedzinie zapewniając jeszcze lepszą pomoc swoim pacjentom. Najczęściej możemy spotkać się z specjalistą kontaktologii, optometrystą klinicznym, terapeutą widzenia oraz optometrystą pediatrycznym. W wielu klinikach okulistycznych to właśnie optometryści kliniczni wykonują szereg badań diagnostycznych, niezbędnych przed np. wykonaniem laserowej korekcji wady wzroku czy operacji związanej z usunięciem zmętniałej soczewki w wyniku zaćmy. Należy pamiętać, iż optometrysta nie zastępuje lekarza okulisty, a wspiera jego pracę poprzez stanowienie pierwszego specjalisty na drodze pacjenta do lepszego widzenia. Ścisła współpraca okulisty, optometrysty i optyka jest niezwykle istotna i coraz częściej zauważalna. Badanie wzroku najmłodszych dzieci wygląda zupełnie inaczej niż starszych szkolnych dzieci , znających litery oraz umiejących czytać i dorosłych. Warto pamiętać, aby idąc na badanie wzroku optometryczne czy okulistyczne wybrać placówkę, która zapewnia odpowiedni sprzęt oraz specjalistę, który specjalizuje się w badaniu dzieci (optometrysta pediatryczny, okulista dziecięcy). Mitem jest, że dziecko wyrośnie z wady wzroku lub zeza. Dziecko nie wie, nie powie, że widzi źle, bo nie wie, że może widzieć lepiej. Zatem kiedy można, a nawet trzeba pójść na badanie wzroku z dzieckiem? Pierwsze przesiewowe badanie wzroku powinno mieć miejsce zaraz po urodzeniu, żeby wykluczyć choroby wrodzone takie jak: zaćma wrodzona czy retinopatia wcześniacza. Rodzic na pierwsze badanie wzroku z dzieckiem powinien udać się w wieku 6 miesięcy, żeby wykluczyć zaburzenia widzenia obuocznego, czy wzrok się prawidłowo rozwijał w pierwszych, bardzo intensywnych rozwojowo, miesiącach życia. Kolejne co roku lub przynajmniej w wieku 3 lat , żeby mieć pod kontrolą zmieniającą się wadę wzroku (gałka oczna zmienia swoja wielkość, co wpływa bezpośrednio na wadę wzroku). Kolejne badanie powinno być wykonane przed pójściem do szkoły, czyli w wieku 6 lat, żeby wykluczyć ewentualne późniejsze problemy z nauką - a wzrok w nauce jest bardzo ważny. Dlatego w tym miejscu oprócz okulisty warto udać się również na badanie do optometrysty, żeby sprawdzić parametry widzenia, przede wszystkim: ruchy oczu, konwergencję i akomodację. Kolejne kontrole powinny być co roku (7,8,9,10... lat), żeby mieć pod kontrolą ewentualne występowanie krótkowzroczności szkolnej lub wcześniej stwierdzonych wad wzroku oraz ograniczyć ich progresję (zwiększanie się). Mam nadzieję, że ten post wyjaśnił Ci jaka jest różnica pomiędzy optometrystą, okulistą, optykiem okularowym, czy refrakcjonistą. Każdy specjalista od oczu odgrywa własną ważną rolę w Twojej pielęgnacji oczu, dlatego warto wiedzieć na czym polega różnica i do kogo się zgłosić.
Aleksandra Sawczuk
Optometrysta
NO21213